چکیده
میزان پرورش ماهیان سردآبی در کشور در سال 1393، 126000 تن بوده که در سال 1398 به 182601 تن رسید. این تولید در استان مرکزی در سال 1393، 2022 تن بوده که به 6069 تن در سال 1398 افزایش یافت. مهمترین اهداف مکانیزاسیون در آبزی پروری کاهش سهم هزینه های تولید و ارتقاء سودآوری،کاهش ریسک تولید، رعایت بهداشت و پیشگیری از بیماری ها و رعایت جنبه های زیست محیطی در تولید میباشد که مجموع این عوامل با افزایش میزان سود آوری، کاهش درصد تلفات، بهبود کیفیت پساب مزارع و مدیریت تغذیه ای مناسب نهایتا به بهره وری منجر می شوند. این تحقیق با هدف بررسی کارآیی مکانیزاسیون بر کیفیت پساب در مزارع دو منظوره کشاورزی پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان استان مرکزی انجام شد. 5 شهرستان با ظرفیت بالای تولید و تعداد استخرهای بیشتر انتخاب شدند. انتخاب مزارع از هر شهرستان با همکاری و طبق نظر شیلات استان انجام و مورد مطالعه قرار گرفت. برای این منظور کارشناسان به مزارع معرفی شده اعزام و پس از دریافت برخی اطلاعات از مدیریت شیلات و آبزیان استان ، سایر اطلاعات مورد نیاز را در قالب پرسشنامه درخصوص تجهیزات موجود و فعال مکانیزاسیون و تکنولوژی های بکار رفته و تولید واقعی در مزرعه، نحوه تصفیه پساب خروجی، وجود حوضچه ضدعفونی در مدخل تمام ورودی ها، تکمیل نمودند . برخی فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب نظیر دما، pH، اکسیژن محلول، نیتریت، نیترات، آمونیوم، آمونیاک، قلیائیت ، سختی کل ، هدایت الکتریکی ، کل مواد جامد محلول و کل مواد جامد معلق بررسی شدند . همچنین نوع و دبی منبع آبی نیز تعیین شد. با وجود اینکه فاکتورهای آب اکثر مزارع مورد بررسی در حد قابل قبول برای پرورش قزل آلای رنگین کمان بود، متغییرهای مختلفی از جمله میزان تولید، مقدار و کیفیت غذا، مدیریت بهداشتی، تراکم، وزن ماهی، نحوه و میزان شستشوی استخرها، خروجی و تخلیه نامناسب استخرها، عدم بکار گیری سیفون بین دو خروجی، عدم اجرای الگوهای شیلاتی، سیفوناژ و تخلیه نامناسب می توانند در عملکرد مزرعه موثر بوده و موازنه فاکتورهای فیزیکی شیمیایی آب را بر هم بزنند و کارایی دستگاه ها و تجهیزات مکانیزاسیون به کار رفته در مزارع یاد شده را به چالش بکشند. در مزارعی که از برخی تجهیزات تحت عنوان مکانیزاسیون استفاده نموده بودند، نه تنها در کنترل پساب و کاهش برخی پارامترها کمک شده بلکه در زمان تقریبا مشابه از تولید بیشتری برخوردار بوده اند. با این وجود پیشنهاداتی برای بکار گیری تجهیزات بیشتر به کارفرما ارائه گردیده است.