چکیده
این طرح با هشت پروژه و در دو گروه بچه‌‌ماهی و ماهی جوان از چهار گونه؛ تاسماهی ایرانی، فیل‌‌ماهی، تاسماهی سیبری و ازون‌‌برون پرورشی از سال 1396 تا 1400 خورشیدی به مدت 5 سال در انستیتو تحقیقات بینالمللی ماهیان خاویاری به انجام رسید. برای انجام این آزمایش از هر گونه در گروه بچه‌‌ماهی 480 و در گروه جوان 300 قطعه به صورت تصادفی به 12 وان فایبرگلاس با حجم کلی هر وان 500 لیتر و حجم آبگیری 300 لیتر (به ترتیب 40 و 25 قطعه برای هر تکرار) معرفی شدند. ماهیان با 3 تیمار غذایی (هر تیمار با 3 تکرار) 150 میلی‌‌گرم یا 109×5/1 واحد تشکیل دهنده کلنی (CFU g-1)، 300 میلی‌‌گرم یا 109×3 واحد تشکیل دهنده کلنی (CFU g-1) و 450 میلی‌‌گرم یا 109×5/4 واحد تشکیل دهنده کلنی (CFU g-1) به ازای هر کیلوگرم غذا و گروه شاهد (جیره پایه بدون باکتری‌‌های پروبیوتیک) به مدت 2 ماه تغذیه شدند. در این مطالعات، به ترتیب در جیره غذایی تاسماهی ایرانی از چهار گونه باکتری Lactococcus lactis، Pediococcus pentosaceus، Weissella cibaria و Enterococcus faecalis ، در فیل ماهی و تاسماهی سیبری از دوگونه باکتری Lactococcus lactis و Weissella confusa و در ازون برون از چهار گونه باکتری curvatus Lactobacillus، brevis Lactobacillus sakei Lactobacillus، plantarum Lactobacillus از گروه باکتری های اسید لاکتیک (با درصد برابر) جدا شده از روده آنها استفاده شد. در پایان دوره آزمایش، شاخصهای رشد (وزن کسب شده WG، نرخ رشد ویژهSGR ، ضریب چاقیCF ، درصد افزایش وزن بدن BWI و ضریب تبدیل غذا FCR)، فلور باکتریایی هوازی و بی هوازی اختیاری و باکتری های اسید لاکتیک روده، شاخص های ایمنی (ایمنوگلوبین M یا IgM، فعالیت لیزوزیم یا LA)، شاخص های بیوشیمیایی (فعالیت آنزیم های آسپارتات ترانس آمیناز (AST)، آلانین ترانس آمیناز (ALT)، آلکالین فسفاتاز (ALP)، لاکتات دهیدروژناز (LDH)، پروتئین کل و گلوکز) پلاسمای خون و ساختار بافتی روده ماهیان تیمارهای آزمایشی و گروه شاهد انداز‌‌گیری شد. در پایان آزمایش برای سنجش مقاومت ماهی با شوری در دو گونه تاسماهی ایرانی و تاسماهی سیبری، 10 ماهی از هر تیمار و گروه شاهد به طور مستقیم به آب با شوری 10 در هزار معرفی شدند. اندازه‌‌گیری شاخص های اسمولاریته و یون های سدیم، پتاسیم، منیزیوم، کلر و کلسیم پلاسمای خون در ساعات 0، 3، 6، 12، 24، 48، 72 و 96 پس از معرفی و نمونه برداری از بافت های آبشش و کلیه انجام شد. نتایج نشان داد با افزودن باکتری های اختصاصی در غلظت های مختلف به جیره غذایی همه گونه های مورد مطالعه در هر دو گروه بچه ماهی و جوان، شاخص های رشد از قبیل ضریب چاقی، ضریب تبدیل غذایی، نرخ رشد ویژه و درصد افزایش وزن و نیز شاخص های آنزیمی کبدی (AST، ALT و ALP) و آنزیم LDH در تیمارهای تغذیه شده با پروبیوتیک در مقایسه با گروه شاهد، بهبود یافته بودند. همچنین نتایج نشان داد که شاخص های ایمنی اختصاصی (IgM) و غیر‌‌اختصاصی (لیزوزیم)، پروتئین کل و گلوکز نیز در ماهیان تغذیه شده با جیره حاوی پروبیوتیک از مقادیر بالاتری برخوردار بودند (05/0P<). نتایج شمارش باکتریایی نیز نشان داد که بیشترین و کمترین میزان شمارش کل باکتریایی در روده با اختلاف معنی دار به ترتیب در تیمارهای شاهد و تیمارهای حاوی پروبیوتیک بود. همچنین شمارش باکتری های اسید لاکتیک نیز نشان داد که بیشترین وکمترین تعداد به ترتیب در ماهیان تیمارهای حاوی پروبیوتیک و گروه شاهد مشاهده گردید (05/0P<). نتایج بافتی بخش‌‌های مختلف روده نشان داد که آسیب های بافتی روده در ماهیان تغذیه شده با جیره پروبیوتیک در مقایسه با ماهیان گروه شاهد کمتر بود. نتایج تنش شوری نشان داد تغییرات شاخص های تنظیم اسمزی بویژه اسمولاریته و یون سدیم در ساعات مختلف آزمایش و ساختار بافتی آبشش و کلیه در ماهیان تیمارهای پروبیوتیکی، بهترین عملکرد در تنظیم اسمزی و سازگاری با شوری را داشتند. در مجموع و با توجه به نتایج به دست آمده در این تحقیق می‌‌توان گفت که بهینه غلظت پروبیوتیکهای اختصاصی در جیره غذایی برای بهبود شاخصهای رشد، ایمنی و سازگاری تاسماهی ایرانی در مراحل بچه‌‌ماهی و جوان به ترتیب 150 میلی‌‌گرم یا 109×5/1 و 300 میلی‌‌گرم یا 109×3 واحد تشکیل دهنده کلنی (CFU g-1) در هر کیلوگرم جیره بود. غلظت بهینه پروبیوتیک های اختصاصی در جیره غذایی گروه بچه فیل ماهی، بچه‌‌تاسماهی سیبری و جوان، 300 میلی‌‌گرم یا 109×3 واحد تشکیل دهنده کلنی (CFU g-1) در هر کیلوگرم جیره بود. همچنین این غلظت به ترتیب برای فیل ماهی جوان و بچه‌‌ماهی ازون‌‌برون، 150 میلی‌‌گرم یا 109×5/1 و برای ازون‌‌برون جوان، 300 میلی‌‌گرم یا 109×3 واحد تشکیل دهنده کلنی (CFU g-1) در هر کیلوگرم جیره ثبت گردید. بنابراین بکارگیری پروبیوتیک‌‌ها بر اساس نتایج این تحقیق به جیره غذایی ماهیان خاویاری توصیه می‌‌گردد.