چکیده
طبق گزارش های رسمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ویروس کرونا یا کووید- 19 از ماههای پایانی سال 1398 در کشور دیده شد وبه سرعت به یک همه گیری تبدیل گردید. ورود این ویروس به کشور نه تنها نظام سلامت کشور را درگیر کرد و باعث بیماری و فوت بسیاری از هم وطنان گردید بلکه آثار سوء و قابل ملاحظه ای هم بر اقتصاد کشور در بخش های مختلف تولیدی، تجارت داخلی و تجارت خارجی داشته است . گزارش های جهانی حاکی از تاثیر منفی کووید -19 بر صنعت شیلات از جمله فعالیت صنایع فرآوری آبزیان درکشور های مختلف است. در کشور ما نیز گزارش های پراکنده و موردی در خصوص تاثیر این ویروس بر صنعت شیلات کشور تهیه شده است. اما با توجه به تداوم کووید-19 و تحول مداوم شرایط، بررسی منسجم و هدفمند و جامع روی تاثیر کووید-19 در حوزه های مختلف شیلات کشور ضروری بود. به همین دلیل موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور طرح تحقیقاتی تحت عنوان بررسی تاثیر کووید- 19بر صنعت شیلات کشور را با چهار پروژه تحقیقاتی مصوب و اجرا کرده است. گزارش حاضر مربوط به پروژه بررسی تاثیر کووید-19 بر محصولات فرآوری شده شیلاتی کشور است که هدف از اجرای آن بررسی اثرات ویروس کووید- 19 بر فعالیت های مختلف صنعت فراوری آبزیان کشور بوده است. برای دستیابی به این هدف، پرسشنامه ای مشتمل بر 44 سوال در موضوعات مهم و تاثیر گذار از قبیل تاثیر کووید 19 بر تهیه حجم و قیمت مواد اولیه تولید ، مقدار فروش، تغییر در نوع فرآورده ، درآمد، نیروی کار، تغییر در شیوه بازار یابی و فروش محصولات فرآوری شده و دیگر شاخص‌ها با همکاری اتحادیه تولید و تجارت آبزیان و دفتر بهبود کیفیت،فرآوری و بازارآبزیان سازمان شیلات ایران تهیه شد. این پرسشنامه با استفاده از بستر اینترنت و فضای مجازی برای مراکز فرآوری که با هماهنگی اتحادیه تولید و تجارت آبزیان و دفتربهبود کیفیت ، فرآوری و بازار آبزیان سازمان شیلات ایران انتخاب شده بودند ارسال گردید . درمجموع 56 پاسخنامه تکمیل شده از مراکز فراوری دریافت گردید. آنالیز این پاسخ نامه ها نشان دادکه 60% از پاسخ دهندگان عنوان کرده اند در دوران کرونا تامین مواد اولیه آبزیان مورد نیاز تولید آنها کاهش داشته است. همچنین 2/72% افراد اظهار کرده اند که قیمت مواد اولیه آبزیان نیز افزایش داشته است9/67% از پاسخ دهندگان که در دوران کرونا با کاهش حجم تولید و 80% هم با افزایش قیمت تمام شده محصول مواجه بوده اند . طبق اظهار نظر 5/87 %از پاسخ دهنگان ، در دوران کرونا وصول دریافت مطالبات مراکز فرآوری با تاخیر مواجه شده است . بررسی پاسخ نامه ها بیانگر این موضوع است که در دوران کرونا فروش داخلی و صادرات محصولات با مشکل مواجه بوده است؛ بطوریکه 8/80% از افراد با کاهش حجم فروش داخلی و 5/81% از آنها با کاهش تعداد مشتری مواجه بودند. از لحاظ صادرات ، 60 درصد از پاسخ دهندگان کاهش حجم صادرات و 3/59% کاهش دسترسی به بازارهای صادراتی را بیان کرده اند. در مورد قوانین محدود کننده کشورهای مقصد صادرات،4/44% از پاسخ دهندگان افزایش قوانین محدود کننده را عنوان کرده اند. 8/76% از افراد از بروز مشکل در حمل و نقل تامین مواد اولیه8/77% از بروز مشکل در عرضه محصولات فرآوری شده به بازار سخن گفته اند. همچنین 75% پاسخ دهنگان کاهش تعداد کارکنان فصلی را تجربه کرده اند. در پاسخ به استفاده از حمایت های دولتی شامل وام بلاعوض، وام کم بهره، وام با نرخ مصوب، استمهال بدهی ، مشاوره فنی4/96% پاسخ دهندگان اعلام کرده اند از هیچیک از حمایت های دولتی بهره مند نشدند.