چکیده
این تحقیق به منظور بررسی اثر افزودن نمک (کلرید سدیم) و پروبیوتیک Bacillus subtilis (IS02) به جیره‌‌غذایی بر بقاء، شاخص‌‌های بیوشیمیایی و بافت‌‌شناسی بچه‌‌ماهی نورس کپور دریایی در مواجهه با تنش شوری انجام شد. بچه‌‌ماهی کپور (حدود 1/1 گرم) به مدت 15 روز با جیره‌‌های غذایی حاوی 0، 5 و 10 درصد کلرید سدیم و صفر (شاهد)، 108 × 5/2 (پرو-8) و 109 × 5/2 (پرو-9) cfu/g پروبیوتیک تغذیه و سپس به طور مستقیم به آب لب‌‌شور 13 گرم در لیتر منتقل و پس از 3 و 10 روز نمونه‌‌گیری شدند. جیره غذایی و زمان نمونه‌‌برداری اثر معنی‌‌داری بر بقاء ماهی‌‌ها نداشت و در کل بقاء در همه تیمارها بالا بود (بیش از 92 درصد). رطوبت بدن پس از تنش شوری در همه تیمارها کاهش معنی‌‌دار داشت. مقدار سدیم بدن در تیمار پرو-8 در خلال تنش شوری تغییری نداشت ولی در سایر تیمارها 3 روز پس از تنش شوری افزایش معنی‌‌دار داشت. افزودن نمک به جیره غذایی اثری بر مقدار کلراید بدن نداشت ولی تیمارهای پروبیوتیک باعث کاهش کلراید نسبه به شاهد، بدن قبل و بعد از تنش شدند. تنش شوری باعث افزایش کلراید بدن در همه تیمارها شد. افزودن نمک به جیره باعث کاهش پتاسیم بدن شد ولی تنش شوری میزان پتاسیم را در همه تیمارها افزایش داد. افزودن نمک به جیره غذایی اثر معنی‌‌داری بر کورتیزول، گلوتاتیون ردوکتاز و گلوتاتیون پراکسیداز بدن نداشت ولی پروبیوتیک باعث کاهش کورتیزول و افزایش گلوتاتیون ردوکتاز و گلوتاتیون پراکسیداز بدن شد. تنش شوری به مدت 3 روز منجر به افزایش معنی‌‌داری میزان کورتیزول، گلوتاتیون ردوکتاز و گلوتاتیون پراکسیداز بدن را در همه تیمارها شد ولی پس از 10 روز مجددا کاهش یافت. تیمار نمک (مخصوصا 10 درصد) و پروبیوتیک باعث افزایش مقدار گلوتاتیون احیائی و کاهش مالون دی آلدهید بدن شدند. پیش از تن شوری، همه تیمارها تا حدودی عوارض بافتی در آبشش (هایپرپلازی، چسبیدگی لاملا و جدا شدگی لاملا) داشتند که بعد از تنش شوری شدت این عوارض کاهش یافت. بافت کلیه در تیمارهای شاهد و نمک قبل از تنش شوری عارضه ای نداشت ولی در تیمارهای پروبیوتیک تا حدودی تجمع منطقه‌‌ای گلبول‌‌های سفید مشاهده شد که پس از تنش نیز وجود داشتند. تنش شوری باعث چروکیدگی لوله‌‌های ادراری در همه تیمارها شد. علاوه بر این کمی از هم گسیختگی بافت بینابینی نیز در تیمارهای نمک مشاهده شد. این تحقیق نشان می‌‌دهد که کپور دریایی نورس توانایی تحمل انتقال مستقیم به آب دریای خزر را بدون غنی‌‌سازی جیره با نمک دارد. افزودن 10 گرم در کیلوگرم نمک به جیره می‌‌تواند باعث کاهش پراکسیداسیون چربی شود. پروبیوتیک باعث تحریک ایمنی در کلیه، تقویت تنظیم یونی و افزایش ظرفیت آنتی اکسیدانی در ماهی می شود که ممکن است اثرات مفیدی در شرایط میدانی داشته باشد.