چکیده
فاژ درمانی، اخیرأ بعنوان یک جایگزین برای آنتی‌بیوتیک‌ها جهت غیرفعال کردن باکتریهای بیماریزای آبزیان پیشنهاد گردیده است، اما یافته‌های موجود هنوز ناکافی به نظر می رسد. لذا هدف تحقیق حاضر، جداسازی باکتریوفاژی مؤثر بر باکتریهای بیماریزای ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان بدون تأثیر نامطلوب بر ساختار طبیعی آبزی است. بر این اساس، به منظور جداسازی باکتریهای بیماری‌زا ابتدا از بافت‌های کلیه، کبد و طحال ماهیان بیمار و همچنین آب تعدادی از استخرهای پرورش ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان استان کرمان نمونه‌برداری و با انجام آزمایشات میکروبشناسي، بیوشیمیایی، افتراقی تشخیصی، پی‌سی‌آر و تعیین توالي ژن 16S rRNA و مقایسه با باکتریهای استاندارد، شناسایی انجام شد. همزمان فاکتورهای مهم شیمیایی آب مانند اکسیژن، پی‌اچ، نیتریت، نیترات و آمونیاک نیز اندازه‌گیری و ثبت گردیدند و رابطه آنها با رایج‌ترین عامل بیماری‌زا بررسی گردید. همچنین نمونه‌های آب استخرهای پرورش ماهی با استفاده از روش کلروفرم براي جداسازي باکتریوفاژ اختصاصي مورد استفاده قرار گرفتند و تأثیر مهاری باکتریوفاژ جداسازی شده بر باکتریهای مورد نظر در شرایط برون‌تنی و درون‌تنی انجام شد که از رقت‌های 4-10 و 8-10 باکتری آئروموناس هیدروفیلا به‌صورت داخل صفاقی و غوطه‌وری و مواجه با غلظت ml/PFU 3-10 باکتریوفاژ استفاده گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها به كمک نرم‌افزار 21SPSS به روش آنالیز واریانس یكطرفه انجام شد. میانگین داده‌ها به كمک آزمون دانكن با یكدیگر مقایسه شدند. همچنین دررسم نمودارها وجداول از نرم افزار اکسل 2007 استفاده شد. پس از کشت نمونه‌ها، باکتریهای بیماریزای آئروموناس هیدروفیلا، استرپتوکوکوس اینیایی و یرسینیا راکری جداسازی گردیدند. همچنین باکتریوفاژ AHɸ3 جداسازی شده توسط میکروسکوپ الکترونی و پی‌سی‌آر شناسایی شد. نتایج بدست آمده از بررسی فاکتورهای شیمیایی آب نیز نشان داد که با افزایش دما و کاهش اکسیژن میزان نیتریت و آمونیاک افزایش یافته و با بالا رفتن این فاکتورها ماهیان مبتلا به بیماری آئرومونازیس نیز افزایش یافت. همچنین نتایج آزمون درون تنی نشان داد بیشترین تاًثیر باکتریوفاژ در میزان بازماندگی ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان زمانی بود که از رقت 8-10 باکتری وml/PFU 3-10 باکتریوفاژ AH3ɸ به‌صورت غوطه‌وری استفاده گردید. در آزمون آماری، وجود یا فقدان اختلاف معنی‌دار در سطح اطمینان 95 درصد (05/0P≤ ) تعیین شد. باکتریوفاژها به علت خاصیت‌های فراوانی که در تخریب انواع مختلف باکتری‌ها دارند، می‌توانند به‌عنوان هدف‌های درمانی در ساخت و توسعه داروهای جدید در درمان عفونت‌های باکتریایی آبزیان مورد استفاده قرار گیرند. هر چند که در مطالعات مختلف استفاده از فاژها به‌عنوان داروهای جدید در محدودکردن رشد باکتریهای عفونی از اولویت و اهمیت بالایی برخوردار است، اما به‌نظر می‌رسد در این زمینه بایستی تحقیقات بیشتری صورت گیرد و تکنیک‌های توسعه‌یافته‌تری برای ارزیابی و طراحی فاژهای جدید مورد استفاده قرار گیرد.