چکیده
آئروموناس هیدروفیلا (Aeromonas hydrophila) یکی از معمول‌ترین باکتری‌های بیماری‌زا در آبزیان است و شیوع آن باعث کاهش محصولات آبزی‌پروری می‌شود. این تحقیق به منظور بررسی آسیب شناسی بافتی و تغییرات برخی شاخص‌های خونی ماهیان قزل‌آلای رنگین‌کمان داخلی و فرانسوی پس از رویارویی با باکتری آئروموناس هیدروفیلا به‌روش تزریق درون صفاقی در شرایط آزمایشگاهی در 8 تیمار و 3 تکرار (هر تکرار حاوی 10 قطعه بچه ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان با میانگین وزنی 36/0 ± 16 گرم) انجام شد. تیمارها شامل دو تیمار به عنوان شاهد منفی (شامل بچه ماهیان قزل‌آلای رنگین‌کمان داخلی و فرانسوی بدون تزریق باکتری)، دو تیمار به عنوان شاهد مثبت (بچه ماهیان قزل‌آلای رنگین‌کمان داخلی و فرانسوی با تزریق سرم) و چهار تیمار شامل بچه ماهیان قزل‌آلای رنگین‌کمان داخلی و فرانسوی که با مقدار CFU/ml 106 و 108 باکتری آئروموناس هیدروفیلا به روش داخل صفاقی مورد تزریق قرار گرفته بودند. در طی دوره آزمایش (20 روز)، علائم بالینی و میزان مرگ و میر تجمعی ماهیان ثبت گردید. پس از گذشت 20 روز، برای تعیین مقادیر برخی فراسنجه‌های خون‌شناسی از جمله شمارش گلبول سفید (WBC)، تعداد گلبول قرمز (RBC)، هموگلوبین، درصد هماتوکریت و شاخص‌های MCV، MCH و MCHC به طور تصادفی از تعدادی از ماهی‌های هر تیمار خون‌گیری به عمل آمد و پس از آن جهت بررسی آسیب شناسی، بافت‌های کلیه، کبد و طحال ماهی‌ها در محلول فرمالین 10 درصد فیکس گردیدند. نتایج تحقیق حاضر نشان داد، که میزان هماتوکریت، هموگلوبین و تعداد گلبول‌های قرمز خون به طور معنی‌داری در تیمارهای آلوده شده به عفونت باکتریایی آئروموناس هیدروفیلا در مقایسه با گروه‌های شاهد کاهش و تعداد گلبول‌های سفید و نوتروفیل‌ها افزایش پیدا کرد. ضایعات هیستوپاتولوژیک نظیر ضایعات دژنراتیو خفیف در سلول‌های کبدی و به‌هم خوردن نظم بافتی و واکوئولاسیون سیتوپلاسمی شدید سلول‌های کبدی و عوارضی نظیر ضایعات دژنراتیو و نکروز لوله‌های کلیوی و ضایعاتی همچون پرخونی، ادم و از دست رفتن سلول‌های دفاعی پالپ طحال، از مهم‌ترین تغییرات آسیب شناسی بافتی در تیمارهای آزمایشی در مقایسه با تیمارهای شاهد بود. بیشترین درصد بازماندگی در تیمارهای بچه ماهیان قزل آلای رنگین کمان داخلی بدون تزریق باکتری و تزریق شده با سرم فیزیولوژی مشاهده شد. همچنین میزان تلفات در تیمارهای تزریق شده با مقدار CFU/ml 106 باکتری آئروموناس هیدروفیلا به طور معنی‌داری بیشتر از تیمارهای تزریق شده با مقدار CFU/ml 108 بود. با توجه به قابلیت بیشتر مقاومت گونه‌های داخلی در کنار تدابیر مدیریتی که توانسته میزان بازماندگی را افزایش دهد، اصلاح و بهبود شرایط محیطی و از بین بردن عوامل استرس‌زا نیز، در صورت امکان در کاهش ضایعات ناشی از بیماری می‌تواند موثر باشد.