چکیده
این مطالعه به منظور تأکید بر کنترل کیفی خوراکهای تجاری ماهیان قزلآلای استان فارس در طول دوره پرورش طی دو فاز اجرا گردید. در فاز اول، نمونهگیری از خوراک مصرفی در مزارع پرورش ماهی و بررسی خصوصیات فیزیکوشیمیایی، کنترل خصوصیات ظاهری و ترکیبات شیمیایی تعیین شد. در فاز دوم بر اساس پرسشنامه اطلاعات آماری مربوط به مدیریت پرورش، مدیریت تغذیه و انبارداری خوراک، مدیریت بهداشت و بیماری¬ها و میزان تولید در مزارع پرورش ماهی تجزیه و تحلیل شد. به‌منظور مقايسه اقتصادي جيره‌ها، مقادير اقلام هزينه‌اي براي تيمارهاي مختلف و همينطور نرخ‌هاي متفاوت ارز براي مواد غذایی وارداتی در طول اجراي طرح جمع‌آوري و هزينه‌ي توليد به ازای هر كيلوگرم افزایش وزن زنده و هر کیلوگرم لاشه ماهی محاسبه شد. اطلاعات به‌دست‌آمده با استفاده از نرم‌افزار SPSS تجزیه و تحلیل و برای مقایسه میانگین برخی دادهها از آزمون دانکن استفاده شد. نتایج نشان داد که ترکیب شیمیایی نمونههای خوراک ماهیان پرواری در بین کارخانههای مختلف یکسان نیست (05/0P<). بررسی پرسشنامهای مدیریت مزارع پرورش ماهی، نشان داد که منبع تأمین آب اکثر مزارع (3/63 درصد) چشمه میباشد. اندازهگیری میزان دما و اکسیژن آب در مزارع پرورش ماهی، به ترتیب 7/96 و 7/16 درصد از موارد انجام میشود. 7/96 درصد مزارع از خوراک ماهی عرضه شده توسط کارخانههای خوراک ماهی، استفاده میکنند. از بین مزارع پرورش ماهی مورد بررسی، درصد بالایی انبار نگهداری خوراک با رطوبت پایین (7/96 درصد) و دمای بسیار بالاتر از حد مطلوب (3/93 درصد) داشتند. 50 درصد مزارع، بچه ماهی مورد نیاز خود را از خارج از استان تهیه میکنند. 7/76 درصد مزارع فاقد استخر قرنطینه ماهی هستند. 3/93 درصد مالکین مزارع فاقد تحصیلات شیلاتی و 7/56 درصد دارای مدرک تحصیلی دیپلم و پایینتر هستند. 90 درصد مزارع فاقد مدیر فنی یا کارشناس شیلاتی میباشند. بررسی اقتصادی نشان داد که کارایی فنی اکثر واحدهای مورد بررسی در استان در دامنه 74/. تا 1 قرار دارد. همبستگی میان کارایی فنی و کارایی تخصیصی 18 درصد بود. لذا می‌توان گفت کارایی فنی با کارایی تخصیصی همراه نبوده است. میانگین کارایی اقتصادی برای واحدهای مورد مطالعه حدود 40 درصد به‌دست آمد. در واحدهای مورد بررسی متغیرهای غذای مصرفی، شاخص بچه ماهی، شاخص نیروی کار و دبی آب ورودی به استخر، بر تولید اثر مثبت و معنی‌داری دارند(05/0P<). متغیر غذای مصرفی بیشترین تأثیر را بر تولید داشته است، به گونهای که با افزایش 1 درصد در غذای مصرفی انتظار می‌رود 85/0 درصد به تولید اضافه شود. نتیجه نهایی این که با توجه به اهمیت تغذیه در پرورش ماهی، افزایش دانش بهرهبرداران در زمینه تنظیم جیره غذایی و مدیریت مطلوب خوراکدهی نقش اساسی در افزایش بهرهوری مطلوب مزارع پرورش ماهی خواهد داشت.