چکیده
با توجه به پیشرفتهای اخیر فن آوریهای ژنومی بخصوص شناسایی نشانگرهای مولکولی در قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) ، می توان به کاربرد بیشتر این نشانگرها در انتخاب جمعیتهای مختلف این گونه در برنامه های اصلاح نژادی در کشور جهت افزایش راندمان تولید بهره گرفت. امروزه از نشانگرهاي مولکولي و به ويژه نشانگرهاي مبتني بر DNA به طور گسترده اي در بسياري زمينه ها از قبيل بررسي تنوع ژنتيکي يا روابط ژنتيکي، نقشه يابي و رديابي ژن ها،شناسايي ژنهاي موثر بر صفات کمي و انتخاب به کمک نشانگرها استفاده مي شود. پروژه حاضر بخشی از طرح "ارزیابی ژنتیکی ماهی قزل‌‌آلاي رنگين‌‌كمان پرورشی جهت تولید ماهیان عاری از بیماریهای خاص (SPF) " با هدف انجام روش‌‌های ژنتيك مولکولی صفات کمی ماهيان قزل‌‌آلای رنگین‌‌کمان پرورشی اجرا گردید. پس از انتقال 7 گروه از ماهیان قزل آلای رنگین کمان مراکز منتخب مورد تایید سازمان دامپزشکی کشور و سازمان شیلات ایران در استان های مازندران، آذربایجان غربی و کهگیلویه و بویر احمد به سالن پیش قرنطینه در مرکز تحقیقات ماهیان سردآبی کشور، ثبت داده های بیومتری در فصول تابستان و زمستان سال 1396، از بافت باله مولدین نمونه برداری صورت پذیرفت. استخراج ژنوم از تمامی نمونه ها نیز بر اساس روش فنل- کلروفرم انجام و در ادامه کیفیت و کمیت DNA بااستفاده از روش اسپکتروفتومتری و ژل آگارز ارزیابی گردید. جهت تکثیر جایگاه ژن پذیرنده هورمون رشد GHR، از نواحی مختلف اینترون و اگزون ژن تعداد 12 جفت آغازگر و روش PCR-SSCP استفاده شد. بررسي محصول PCR ژن هورمون رشد قزل‌‌آلای رنگین‌‌کمان، بر روي ژل آگارز 8/0%، نشان دهنده تكثير قطعات واحدي به طول حدود ، 246 ، 185، 220 ، 163 ، جفت بازی (bp) برای آغازگرهای RH1، RH 2، RH 3 و RH 5 ژن هورمون رشد بود. نتایج بررسی ارتباط بین صفات کمی وزن و طول مولدین قزل آلای رنگین‌‌کمان در مزارع پرورشی مختلف از استانهای مازندران، کهگیلویه و بویراحمد، آذربایجان غربی با دو جفت چندشکلی تک نوکلئوتیدی (SNP) شناسایی شده در ژن هورمون رشد GHR ارتباط معنی داری را نشان نداد (P>0.05) . نتایج حاصل از این تحقیق و چندشکلی های تک نوکلئوتیدی مشاهده شده در ژن پذیرنده هورمون رشد GHR را می توان در مطالعات آینده و فاز دوم طرح کلان SPF در دوره رشد کامل ماهیان قزل آلای رنگین‌‌کمان استفاده نمود.