چکیده
با جداسازی، نگهداری و تکثیر مولدین قزل‌‌آلای رنگین‌‌کمان عاری از بیماری (SPF)، لزوم ایجاد بانک اسپرم منجمد شده از مولدین مورد نظر احساس شد. در این تحقیق پس از بررسی کارایی ۵ رقیق‌‌کننده تعریف شده برای انجماد اسپرم قزل‌‌آلا، مناسب‌‌ترین رقیق‌‌کننده (سوکروز 6/0 مولار و DMSO 8 درصد) انتخاب شده، نمونه‌‌های اسپرم استحصالی از 24 مولد، شامل۴ مولد از هر یک از مزارع نمونه و عاری از بیماری سطح کشور (سرشار، قربانی، مدیری، ملک‌‌تبار، فخار و معروفی) پس از ارزیابی کیفی مورد انجماد قرار گرفت. میانگین کلی تراکم اسپرم در این تحقیق معادل 4 ± ۸3/۷ میلیارد اسپرم در هر میلی‌‌لیتر، حجم اسپرم استحصالی معادل 6/1 ± 2/9 میلی‌‌لیتر، میانگین‌‌های درصد تحرک و مدت زمان تحرک اسپرم‌‌ها بترتیب معادل 3/10 ± 7/78 درصد و 4/4 ± 6/26 ثانیه ، میانگین pH معادل 23/۰ ± 74/7 و درصد لقاح نمونه‌‌ها در حد 2/۱ ± 8/92 درصد سنجش شد. نتایج نشان داد که محدوده 8/7-7/7 pH مناسب‌‌ترین مقدار pH برای القا تحرک بوده و افزایش یا کاهش pH نسبت به این مقدار، سبب کاهش کارایی لقاح می‌‌شود. همچنین همبستگی مثبت بین pH با درصد تحرک (533/0 = r) و درصد لقاح(67/0 = r) اسپرم مولدین قزل‌‌آلا، در این تحقیق مشخص گردید. آزمایش لقاح نمونه اسپرم‌‌ها در روز نمونه برداری و مقایسه درصد لقاح آن‌‌ها با اسپرم‌‌های منجمد در سه بازه زمانی (۴ ساعت، 24 ساعت و 48 ساعت) نیز تغییر معنی‌‌داری بین اسپرم شاهد و نمونه‌‌های انجمادزدایی شده نشان نداد. نتایج مشخص نمود که از شیوه به‌‌کار رفته در این تحقیق، می‌‌توان در انجماد و نگهداری اسپرم مولدین قزل‌‌آلای رنگین‌‌کمان عاری از بیماری بخوبی استفاده کرده و در صورت نیاز، اسپرم‌‌های حاصل از بهترین مولدین را با این تکنیک به سایر مراکز انتقال داد.