چکیده
گیاه سنبل آبی با نام علمی E. crassipes (Mart.) Solms 1883 بومی آبهای آمازون بوده، اما به عنوان یکی از گونه‌‌های بشدت مهاجم و بدترین علف هرز آبزی در سراسر جهان و در تمام قاره‌‌ها پراکنش یافته است. در سال 1391 در آببندان عینک مشاهده شد و پس از آن از برخی منابع آبهای طبیعی شمال کشور همچون تالاب انزلی گزارش گردید. در این مطالعه پراکنش سنبل آبی در استان گیلان و تالاب انزلی طی سال‌‌های 97-1394 بررسی گردید. پراکنش آن در تالاب انزلی از طریق گشت‌‌زنی در حواشی و پیکره های آبی باز و رودخانه‌‌ها انجام گرفت. موقعیت جغرافیایی مناطق حضور گیاه بوسیله موقعیت‌یاب جهانی ثبت شد و نقشه‌های پراکنش گیاه ترسیم گردید. برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب همچون اکسیژن محلول، pH، دما، EC، كدورت، سیلیس و مواد مغذی در مناطق حضور گیاه اندازه گیری شدند. نتایج بررسی در تالاب انزلی نشان داد که در سال‌‌های 1395، 1396 و 1397 به‌‌ترتیب 84، 7، 11 نقطه با وسعت تقریبی 800، 100 و 1000 متر مربع آلوده به سنبل آبی بودند. علاوه بر تالاب انزلی هفت نقطه دیگر از استان گیلان آلوده به گیاه سنبل آبی بودند که جمع‌آوری و معدوم کردن گیاه تنها در برخی از این مناطق انجام گرفت. سرمای شدید هوا مانع از رشد و توسعه گیاه در برخی سال‌‌ها شده بطوریکه زیاد بودن تعداد روزهای یخبندان در زمستان 1395 سبب کاهش گستره و زی‌‌توده سنبل آبی در سال 1396 شده است. حضور مجدد گیاه در برخی از مناطق مورد بررسی پس از یک دوره وقفه 2-1 ساله نشان داد که دانه‌‌ها قدرت نامیه خود را حفظ نموده و قادر به نمو و رشد می‌‌باشند. سنجش پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب در نواحی پراکنش گیاه نشان داد که سنبل آبی در همه منابع آب شیرین شمال کشور و استان گیلان اعم از فقیر تا بسیار غنی از مواد مغذی رشد می‌‌نماید. اگرچه دوره‌‌های سرما و یخبندان قادر است رشد گیاه را محدود کند، با رویکردی چند جانبه می‌‌توان گیاه سنبل آبی را کنترل و محدوده پراکنش آن را محدود نمود. آموزش مردم محلی و پایش مستمر مناطق آلوده، همچنین تلفیق مبارزه شیمیایی و مکانیکی برای کنترل گیاه سنبل آبی بسیار مهم می‌‌باشد.