چکیده
این تحقیق به منظور تعیین ترکیب طولی، سنی، محاسبه پارامترهای رشد و مرگ و میر و محاسبه مقدار زی‌توده ماهی سفید و همچنین بررسی روند تغییرات صید و تلاش صیادی در آب‌های ایرانی دریای خزر طی سال‌های 95ـ1394 و 96ـ1395 انجام شد. در طول فصل صید به شرکت‌های تعاونی صیادی پره در استان‌های گیلان، مازندران و گلستان مراجعه شده و داده‌های زیست‌سنجی گردآوری شد. مقدار صید و صید در واحد تلاش صیادی ماهی سفید در تعاونی‌های صیادی پره در سال بهره‌برداری 95ـ1394 بترتیب 9/4282 تن و 3/98 کیلوگرم در هر پره‌کشی و در سال بهره‌برداری 96ـ1395 بترتیب 5/3395 تن و 4/80 کیلوگرم در هر پره‌کشی ثبت و محاسبه شد. در سال‌های 95ـ1394 و 96ـ1395 میانگین (± انحراف معیار) طول چنگالی ماهی سفید بترتیب 6/6±8/38 و 6/5±1/37 سانتی‌متر و وزن کل بترتیب 2/435±8/790 و 2/392±2/637 گرم محاسبه شد. بیشترین فراوانی در سال 95ـ1394 در طبقه طولی 36ـ34 سانتی‌متر و در سال 96ـ1395 در طبقات طولی 38ـ36 تا 40ـ38 سانتی‌متر مشاهده گردید و فراوانی ماهیان غیراستاندارد بترتیب 1/48 و 5/55 درصد محاسبه شد. دامنه سنی 2 تا 11 ساله بوده و ماهیان 3 تا 5 ساله بیش از 6/76 درصد از ترکیب سنی را دارا بودند. در سال 95ـ1394 ضریب همبستگی طول چنگالی و وزن کل 96/0 و مقادیر a و b بترتیب 010/0 و 039/3 و در سال 96ـ1395 مقدار ضریب همبستگی 92/0 و مقادیر a و b بترتیب 005/0 و 19/3 محاسبه شد. مقدار ضریب رشد سالانه (K)، طول بی‌نهایت (∞L) و سن در طول صفر (t0) بترتیب 2/0 در سال، 3/62 سانتی‌متر و 65/0- سال و پارامترهای مرگ و میر کل (Z)، طبیعی (M) و صیادی (F) بترتیب 72/0، 37/0 و 35/0 و مقدار ضریب بهره‌برداری (E) 49/0 محاسبه شد. مقدار زی‌توده حدود 25270 تن محاسبه شد و علیرغم بازسازی ذخایر و رهاسازی سالانه میلیون‌ها عدد بچه ماهی سفید، از مقدار زی‌توده این ماهی در آب‌های ایرانی دریای خزر طی سال‌های اخیر به شدت کاسته شده است. با توجه به بالا بودن مقدار ضریب بهره‌برداری، بازسازی ذخایر از طریق تولید طبیعی و مصنوعی و رهاسازی بچه ماهیان سفید برای پایداری ذخایر آن ضروری می‌باشد و باید از فشار صید به طرق مختلف کاسته شود.