چکیده
به منظور تعین کیفیت پساب پالایشگاه بندرعباس وارزیابی اثرات آن بر اکوسیستم ساحلی ، پروژه‌ای تدوین و از زمستان 1387 به اجرا در آمد که فاز نمونه‌برداری و میدانی آن مدت یک سال طول کشید. در این بررسی عوامل فیزیکی، شیمیایی و زیستی شامل عوامل طبیعی محیط و آلاینده‌های آلی و معدنی مهم مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفتند. بدین جهت در مساحتی حدود 25/2 کیلومتر مربع، تعداد 25 ایستگاه ثابت نمونه برداری تعیین گردید و شرایط آنها در فصول مختلف موردمطالعه قرار گرفت. نتایج سنجش درجه حرارت نشان داد که پساب پالایشگاه در زمستان با دمای تقریبا 2/28 ،در بهار26/36، در تابستان 40 و در پاییز7/35 درجه سانتی گراد وارد آبهای ساحلی منطقه می‌گردد. بررسی آزمایشگاهی اثر افزایش دما بر آبزیان نشان داد که بهترین شرایط دمائی برای رشد و دو گونه فیتوپلانکتونی Cholorella sp. ، و Chaetoceros sp. ، دمای C°25 می باشد. با افزایش دما تا 35 درجه سانتیگراد بر تراکم روتیفر (گونه Brachionus plicatilis) افزوده میشود . صدف های خوراکی Saccostrea cucullata در 30 درجه سانتیگراد زنده مانده و تغذیه می نمایند .در حالیکه با افزایش دما تا 35 درجه سانتیگراد منجر به تلفات آنها می‌گردد. بطور کلی بافت بستر در منطقه مورد بررسی، رسوبی-شنی می‌باشد که خود متأثر از سرعت جریان پساب در کانال خروجی می‌باشد . همین امر عامل کاهش میزان مواد آلی در رسوبات بستر شده و بر پراکنش و تجمع پرتاران تأثیر می‌گذارد. بنتوزها (جانوران کفزی) را می توان بهترین نشانگرهای زیستی برای تعیین کیفیت بستر اکوسیستم های آبی دانست؛ تراکم ماکروبنتوزها در ایستگاههای میانی ترانسکت‌های عمود بر ساحل نسبت به سایر ایستگاهها بیشتر بود، که علت آن وجود دو گونه از دو کفه‌ای‌ها بود که تمایل به تشکیل کلنی دارند. چنین استنباط میشود که افزایش حرارت دایمی محیط ناشی از ورود پساب، بر اجتماعات بنتیک در ابتدای ورود به اکوسیستم نوعی استرس وارد نموده و سبب کاهش تنوع میشود ولی بتدریج با فاصله گرفتن از منبع آلودگی حرارتی از میزان استرس کم میشود . نتایج بررسی نشان داد حداقل و حداکثر سالانه میزان فلزات سنگین درنمونه های آب برای عناصر نیکل(7/1-3/)،روی (3/12-6/3)،سرب (23/0-03/)، وانادیم (07/0-03/)، کادمیوم(25/0-03/) ، مس (9/1-05/)،کروم (58/0-004/)میکروگرم برلیتر می باشد هم چنین غلظت جیوه در نمونه های آب پائین تر محدوده تشخیص دستگاه می باشد.، محاسبه شاخص آلودگی رسوبات به فلزات سنگین نشان داد ،منطقه مورد بررسی از نظر آلودگی به جیوه ونیکل در زمره مناطق آلوده،روی آلودگی متوسط وسایر فلزات در محدوده مناطق با آلودگی کم قرار می گیرد. در کل ايستگاه‌هاي مورد بررسی در رسوبات٬ میانگین غلظتی کل PAHها ،دو حلقه‌اي‌ها،سه حلقه اي‌ها،چهار حلقه اي‌ها،مجموع پنج و شش حلقه اي‌ها وTPH به ترتیب 15/33 ، 35/0،51/9 ،08/17 ،3/3و79/9619نانو گرم بر گرم وزن خشک بوده است.در مقایسه با استاندارد كيفيت رسوبات ، مقادیر بدست آمده برای كل هيدروكربن‌هاي نفتي (TPH) و 16 ترکیب PAH توصيه شده از سوی EPA در آب و رسوبات منطقه نشان دهنده آن است كه رسوبات این منطقه در ردیف مناطق با آلودگی کم قرار می گیردودر شرایط حاضر پساب خروجی درحد استانداردهای بین المللی قرار دارد. بنظر مي‌رسدPAH ها، حاصل از ريزش مواد نفتي باشد.