چکیده
گزارش حاضر مربوط به یکی از پروژههای طرح "احصاء بانک ژنی آبزیان کشور و و بررسی ساختاری، پرسنلی، امکانات و تجهیزات آنها "میباشد که به سفارش مدیران طرح کلان ملی ذخایر ژنتیکی کشور طی قراردادی با موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور مبنی بر انجام مطالعات و جمع آوری اطلاعات کامل ذخایر ژنتیکی آبزیان کشور تحت نظر دانشگاه تربیت مدرس در اکوسیستم های آبی دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان منعقد گردیده انجام شد . هدف از اجرای این پروژه طبق در خواست کار فرما بررسی ساختاری، پرسنلی، امکانات و تجهیزات بانک هاي ژن آبزيان آبهاي داخلي کشور بوده است. علاوه بر آن بدلیل اهمیت موضوع تکمیل مطالعات پژوهش های انجام گرفته توسط محققین در حوزه های ژنتیکی آبزیان آبهای داخلی نیز مورد بررسی قرار گرفت. برای دستیابی به هدف تعیین شده چهار فرم مربوط به اطلاعات پرسنلی، امکانات تجهیزات، نمونه های ژنتیکی طراحی و برای بانک ژن آبزیان تکمیل گردید. برای این منظور کسب اطلاع از وجود بانک ژن آبزیان آبهای داخلی کشور سازمانهای ذیربط مانند سازمان محیط زیست، دانشگاهها موسسات تحقیقاتی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بررسی نشان داد که بجز موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور هیچ سازمان دیگری بانک ژن آبزیان آبهای داخلی ندارد و در موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور نیز بانک های ژن در مراحل مختلف تکاملی قرار دارند. بانک ژن آرتمیای ایران تحت نظر مرکز تحقیقات آرتمیا وابسته به موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور واقع در استان آذربایجان غربی، شهرستان ارومیه دارای 25 متر مربع فضا، آزمایشگاه ژنتیک مولکولی، بیش از 20 دستگاه و تجهیزات آزمایشگاهی تعدای نمونه زنده و غیر زنده میباشد. همچنی یک نفر عضو هیات علمی و دو نفر محقق غیر هیات علمی در این بانک ژن فعالیت دارند. در استان گلستان نیز مزرعه النگ قابلیت ایجاد بانک ژن آبزیان آبهای داخلی را داشته و در مرحله مقدماتی ایجاد بانک ژن میباشد .منطقه النگ در ناحیه شمال شرقی شهرستان کردکوی در 3 کیلومتری شمال جاده اصلی کردکوی – گرگان قراردارد. استخرهای پرورشی موجود ایستگاه النگ با در نظر گرفتن عوامل متعددی نظیر شیوه پرورش ، شرایط آب و هوایی و کیفیت آب ساخته شده است. ایستگاه پمپاژ آب از چاه عمیقی با دبی 12 تا 13 لیتر بر ثانیه ایجاد شده است . این ایستگاه با توجه به بکر بودن منطقه می¬تواند بهترین منطقه برای ایجاد ایستگاه حفظ ذخایر ژنتیکی ماهیان بومی باشد. موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور توسعه ، تکمیل و یا ایجاد بانک های ژن ماهی شیزوتراکس در زهک زابل، ماهیان آبهای آب شیرین جنوب کشور شامل گطان، بنی و صبیتی در خوزستان و بانک ژن جلبک های آب شیرین را در گیلان در برنامه دارد.