چکیده
آمارها نشان می دهد که بین 10-5 درصد از کل هزینه صرف شده در آبزی پروری دریایی مربوط به کنترل موجودات فولینگ بوده که این میزان معادل 3-5/1 میلیون دلار می باشد. موجودات بیوفولینگ شامل میکروفولینگ ( باکتریها، دیاتومه ها و میکروجلبک ها) و ماکروفولینگ ( بالانوس ها، صدف های دو کفه ای، خزه زیان، و ژله ماهیان ) می باشند. جهت کاهش موجودات چسبنده از آنتی فولینگ های شیمیایی و پلیمری با ماهیت دوستدار محیط زیست استفاده میگردد. از معایب اصلی آنتی فولینگ های شیمیایی، آلودگی زیست محیطی و تاثیر مخرب بر ارگانیسم های غیرهدف می باشد. امروزه از تکنیک نانو و تولید پوششهای نانوکامپوزیت حاوی نانوذره فلزات مختلف ( روی، مس نقره و آهن) جهت کاهش یا از بین بردن موجودات فولینگ استفاده میگردد. در این مطالعه از نانو کامپوزیت کیتوزان و نانو اکسید روی جهت ارزیابی روند چسبندگی موجودات فولینگ در قفس های مستقر شده در شهرستان نوشهر ، در دوره زمانی آذر تا اوایل خرداد، استفاده گردید. سه تیمار شامل تیمار نانوکامپوزیت کیتوزان، آنتی فولینگ تجاری و شاهد در قالب 4 تکرار در هر پنل، مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان که دو گروه غالب جدا شده شامل بارناکل (Amphibalanus improvises) ( ماکروفولینگ ) و باکتریهای دریایی ( میکروفولینگ) بوده و میکروجلبک ها در مرحله بعد قرار داشتند. تعداد بیوفولینگ های فوق در تیمار شاهد بیشتر از تیمارهای آنتی فولینگ دار بوده (p<0.05) که نشان از تاثیر مهارکننده و آنتی فولینگی نانوکامپوزیت کیتوزان و اکسید روی بوده است. در بین میکروجلبک های مورد بررسی جنس Exuviaella cordata از شاخه پیروفیت ها غالب بوده است. در بین شاخه های مورد ارزیابی، شاخه پیروفیتا با تراکم 32/74 درصد، بیشترین درصد را بخود اختصاص داده و شاخه های باسیلاروفیته (31/24 درصد) و سیانوفیته (36/1) درمرحله بعد قرار داشتند. گرچه جمعیت میکروجلبک های مورد بررسی نسبتا بالا بوده ولی نمونه های جدا شده از سطح آب بوده ولی پنل های نصب شده در عمق 1 متر بوده که جمعیت میکروجلبک ها چندان چشمگیر نبوده است. میکروجلبک های مورد مطالعه به لحاظ داشتن ساختمان تک سلولی ( در حد میکرون) قادر به چسبیدن در مقیاس بالابه تور نبوده و جمعیت جلبک های جسبنده بیشتر از گروه ماکروجلبک ( خصوصا جنس کلادوفورا) بوده که بیشتر در نوار ساحلی دریای خزر مشاهده میگردد. هر چند که محیط بافری و pH دریای خزر دارای اثرات کاهنده بر خواص ضدمیکروبی و ضدفولینگی کیتوزان می باشد ولی نانو اکسید روی در چنین شرایطی کاملا پایدار بوده و با تولید رادیکال های آزاد اکسیژن ( در شرایط روشنایی) و همچنین اتصال به ساختارهای سطحی بیوفولینگ ( شرایط تاریکی)، باعث کاهش چشمگیر موجودات فولینگ میگردد. کیتوزان بواسطه داشتن ساختار شبکه ای، باعث به دام انداختن تانواکسید روی شده و در نتیجه رهایش آن به آرامی صورت میگیرد. این فرآیند، علاوه بر پایداری و حفظ ویژگی های اکسید روی ، عوارض زیست محیطی آنرا نیز به حداقل می رسد. به منظور ارزیابی کاملتر ویژگی های نانوکامپوزیت کیتوزان و اکسید روی، بکارگیری آنتی فولینگ فوق در طول یک سال، بررسی پارامترهای فیزیکوشیمیایی موثر بر فرآیند، استفاده از آنها در رنگ های صنعتی و تغییر رنگ تورها از سیاه به قرمز و در نهایت ارزیابی پایداری و باقیمانده آنها در محیط دریای خزر پیشنهاد میگردد.