چکیده
به منظور پايش ذخاير کفزیان آب‌هاي خليج فارس و درياي عمان، محاسبه ميزان صيد بر واحد سطح (CPUA) و توده زنده كفزيان، 15 گشت تحقيقاتي با استفاده از كشتي تحقيقاتي فردوس 1، مجهز به تور ترال كف ماهي از غرب آب‌هاي استان خوزستان ('00 °49 طول شرقي) تا خلیج گواتر در آب‌هاي استان سيستان و بلوچستان ('25 °61 طول شرقي) طی سال‌های 99-1396 به مورد اجرا در آمد. كل منطقه مورد بررسي به 17 منطقه A تا Q تقسيم بندي شد كه 10 منطقه آن در خليج فارس (A تا J) و 7 منطقه در درياي عمان (K تا Q) بوده و در خلیج فارس اعماق 10 تا 50 متر و در دریای عمان اعماق 10 تا 100 متر تحت پوشش قرار گرفت. با توجه به وسعت مناطق، در طول دروه چهار ساله این بررسی حدود 288 ايستگاه در دریای عمان و 274 ایستگاه در خلیج فارس به صورت کاملاً تصادفي برای نمونه‌برداری تحت پوشش قرار داده شدند. مقدار توده زنده و ميانگين صيد بر واحد سطح (CPUA) ذخاير كفزيان با استفاده از روش مساحت جاروب شده (Swept Area) محاسبه شد. براساس نتايج بدست آمده از مقدار توده زنده آبزيان موجود در صيد ترال كف، مشخص شد که سهم خليج فارس از ميزان تراكم ماهيان كفزي در طی سال‌های سال 99-1396 برابر 5/71440 تن و 4/58 درصد از کل زیتوده بود. در این تحقیق بیشترین مقدار زیتوده کل، کفزیان تجاری و غیرتجاری در دریای عمان در مناطق به ترتیب K و L (سیریک تا میدانی) در حوزه آبی استان هرمزگان و در خلیج فارس در مناطق به ترتیب D (بردخون تا دیر) از صیدگاه¬های استان بوشهر و J (بندرعباس تا سیرک) از صیدگاه¬های غرب استان هرمزگان مشاهده شد. کمترین مقدار زیتوده کل، کفزیان تجاری و غیرتجاری طي سال‌هاي 99-1396 در مناطق A (غرب خوزستان تا دوحه دیلم) مشاهده شد. ميانگين CPUA کل آبزيان طي سال‌هاي 99-1396 در دریای عمان 2/2 برابر خليج فارس بود. بیشترین مقدار میانگین CPUA و در نتیجه فراوانی آبزیان کل و کفزیان تجاری طی سال‌هاي 99-1396 در دریای عمان در مناطق K، L و O و بیشترین مقدار این شاخص برای کفزیان غیرتجاری در منطقه O و P (حوزه شرقی دریای عمان) مشاهده شد. در خلیج فارس بیشترین مقدار CPUA و فراوانی برای کل آبزیان در منطقه F (صیدگاه‌های استان هرمزگان) و برای کفزیان تجاری و غیرتجاری به‌ترتیب در مناطق I و F در استان هرمزگان مشاهده شد. در این تحقیق طي سال‌هاي 99-1396 کمترین مقدار میانگین CPUA و کمترین فراوانی آبزیان در منطقه A (غرب خوزستان تا دوحه دیلم) در استان خوزستان و پس از آن در منطقه Q (بریس، پسابندر و گواتر) در استان سیستان و بلوچستان مشاهده شد. در دریای عمان و خلیج فارس بیشترین مقدار میانگین CPUA کل آبزیان طی سال‌های 99-1396 هر دو در لایه عمقی 30-20 متر مشاهده شد. کمترین مقدار این شاخص در دریای عمان و خلیج فارس هر دو در لایه عمقی 20-10 متر قرار گرفت. درحالی که بیشترین مقدار زیتوده و میانگین CPUA کل آبزیان در حوزه خلیج فارس هر دو در لایه عمقی 50-30 متر مشاهده شد. آبزیان کفزی تجاری طی سال‌های 99-1396، حدود 50 درصد از زیتوده کل آبزیان آبهای جنوب را دارا بودند. سهم کفزیان غیرتجاری از زیتوده کل آبزیان آبهای جنوب نیز حدود 9/30 درصد محاسبه شد. آبزيان غالب تركيب صيد ترال كف در دریای عمان، یال اسبی سربزرگ، گیش ماهیان، گوازیم دم رشته‌ای، کوترماهیان، حلوا سفید و سپرماهیان و در حوزه آبی خلیج فارس به ترتیب برای گونه¬های کوتر ماهیان، گیش ماهیان، سپر ماهیان، حسون معمولی، گوازیم دم رشته ای و بز ماهیان ثبت شد.