چکیده
پروژه حاضر به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف پروتئین هیدرولیز شده بر بازماندگی، شاخص‌های رشد، سیستم ایمنی و آنزیم‌های گوارشی بچه فیل‌ماهی به مدت 48 روز در سال 1400 در انستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری دریای خزر انجام شد. 750 بچه فیل‌ماهی با میانگین وزنی 5/0± 3 گرم به طور تصادفی در 5 گروه آزمایشی شامل گروه شاهد (بدون پروتئین هیدرولیز شده)، 3 تیمار با سطوح مختلف جایگزینی پروتئین هیدرولیز شده با پودر ماهی (2/75، 5/5 و 8/25 درصد) و یک گروه کنترل مثبت (غذای تجاری) توزیع شدند. آزمایش در 15 وان نیم تنی (هر وان 50 قطعه بچه ماهی) با دبی آب ورودی هر یک از وان‌های پرورشی 500 لیتری با حجم آبگیری 400 لیتر 2 لیتر در دقیقه (معادل 0/03 لیتر بر ثانیه) و میزان تعویض آب در هر مخزن بین 6 تا 7 بار در طول شبانه‌روز به همراه هوادهی از طریق سیستم هواده کمپرسور مرکزی و با دیفیوزرهای صفحه‌ای انجام شد. نتایج این مطالعه نشان داد که بیشترین میزان بازماندگی (1/96 ± 76/4) در تیمار 4 و کمترین آن (1/56 ± 48/3) در گروه شاهد مشاهده شد. اختلاف معنی‌داری بین تیمارهای 1، 2 و 3 با گروه شاهد و تیمار 4 مشاهده شد (P<0.05). شاخص‌های رشد شامل وزن نهایی، بیوماس نهایی، تولید نهایی، درصد افزایش وزن بدن، نرخ رشد ویژه و نرخ رشد روزانه در تیمارهای مختلف اختلاف معنی‌داری داشتند (P<0.05)، به طوری که بیشترین مقادیر این شاخص‌ها در تیمار 4 و کمترین آنها در گروه شاهد مشاهده شد. اختلاف معنی‌داری بین تیمارهای 1، 2 و 3 با گروه شاهد و تیمار 4 در شاخص‌های رشد مشاهده شد (P<0.05). بر اساس نتایج حاصل از اندازه‌گیری فراسنجه‌های خونی، اختلاف آماری معنی‌داری در تعداد گلبول‌های سفید و گلبول‌های قرمز، درصد نوتروفیل و درصد لنفوسیت بین تیمارها با گروه شاهد مشاهده شد (P<0.05). بیشترین میزان گلبول‌های سفید در تیمار 4 و کمترین آن در تیمار 1 با اختلاف معنی دار (P<0.05) و بیشترین میزان گلبول قرمز در تیمار 1 و کمترین آن در گروه شاهد، با اختلاف معنی دار مشاهده شد (P<0.05). بیشترین درصد نوتروفیل در تیمار 4، و کمترین آن در گروه شاهد ثبت شد که دارای اختلاف معنی‌دار بود (P<0.05). بیشترین درصد لنفوسیت در تیمار 1 و کمترین آن در تیمار 4، با اختلاف معنی‌دار وجود داشت (P<0.05). در سایر شاخص‌های خونی نظیر میزان هموگلوبین، درصد هماتوکریت، حجم متوسط سلولی (MCV)، هموگلوبین متوسط سلولی (MCH)، غلظت متوسط هموگلوبین سلولی (MCHC) و درصد ائوزینوفیل اختلاف معنی‌داری بین هیچ یک از گروه‌های آزمایشی مشاهده نگردید (P>0.05). این مطالعه نشان داد که میزان گلوکز در بین گروه‌های آزمایشی اختلاف معنی‌داری داشت (P<0.05)، به‌طوری‌که بیشترین میزان گلوکز در گروه شاهد و کمترین آن در تیمار ۴ مشاهده شد. براساس نتایج این مطالعه، تفاوت معنی‌داری در میزان پروتئین و چربی کل بین تیمارها وجود داشت (P<0.05). بیشترین میزان پروتئین و چربی کل مربوط به تیمار ۲ و کمترین آن مربوط به تیمار ۱ بود. از نظر آنزیم‌های کبدی ALT، AST و ALP اختلاف معنی‌داری بین گروه‌های آزمایشی مشاهده نشد (P>0.05). بیشترین میزان آنزیم آلانین آمینو تراسفراز و آسپارتات آمینو ترانسفراز به ترتیب در تیمار ۲ و کمترین آنها در گروه شاهد و تیمار ۱ ثبت شد. بیشترین میزان آنزیم آلکالین فسفاتاز در تیمار ۴ و کمترین آن در تیمار ۳ بود. نتایج این پژوهش نشان داد که میزان کلسترول در بین تمام گروه‌های آزمایشی فاقد اختلاف معنی‌دار بود (P>0.05). بیشترین مقدار کلسترول در تیمار ۲ و کمترین مقدار آن در ۴ مشاهده گردید. در شاخص‌های ایمنی، میزان ایمنوگلوبین کل در گروه‌های آزمایشی دارای اختلاف معنی‌داری بود (P<0.05). بیشترین میزان ایمنوگلوبین کل در تیمار ۲ و کمترین آن در تیمار ۱ بود (P<0.05). همچنین، نتایج نشان داد که بین گروه شاهد با تیمارهای 1، 3 و ۴ در میزان لیزوزیم اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد (P>0.05). در این شاخص، تیمار ۲ با بیشترین میزان با سایر گروه‌های آزمایشی دارای اختلاف معنی‌دار بود(P<0.05). کمترین مقدار لیزوزیم در تیمار ۱ مشاهده شد. میزان فعالیت IgM و آلترناتیو کمپلمان در تمامی گروه‌های آزمایشی فاقد اختلاف معنی‌دار بود (P>0.05). فعالیت آلترناتیوکمپلمان در تیمار ۳، بیشترین مقدار و در گروه شاهد، کمترین مقدار را نشان داد. نتایج این مطالعه در زمینة آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی نشان داد که میزان آنزیم کاتالاز در بین گروه‌های آزمایشی اختلاف معنی‌داری نداشت (P>0.05). این آنزیم در گروه شاهد و بین تیمارها (تا تیمار ۳) روند افزایشی داشت. بیشترین میزان آن در تیمار 3 و کمترین آن در تیمار ۱ مشاهده شد. میزان آنزیم مالون دی آلدئید در گروه شاهد نسبت به سایر تیمارها (به استثنای تیمار ۲) روند کاهشی داشت. بیشترین میزان آنزیم مالون دی آلدئید در گروه شاهد و کمترین آن در تیمار ۴ بود. میزان تولید آنزیم سوپراکسید دیسموتاز یک روند ثابتی نداشت. به‌طوری‌که بیشترین میزان آن در تیمار ۳ و کمترین میزان آن در تیمار ۲ بود. بر اساس نتایج حاصل از میانگین تولید آنزیم‌های گوارشی شامل پپسین، تریپسین، آمیلاز و لیپاز در هیچ یک از مراحل چهارگانه بررسی فعالیت‌های آنزیمی و در هیچکدام از انواع آنزیم‌های مورد بررسی اختلاف آماری معنی دار وجود نداشت (P>0.05). میزان تولید آنزیم پپسین در بین تیمارهای 1، 2 و ۳ دریافت‌کنندة پروتئین هیدرولیز شده در تمامی مراحل چهارگانه نمونه‌برداری یک روند افزایشی داشته است. بیشترین میزان تولید آنزیم پپسین در تیمار ۱، در مرحله چهارم، و کمترین آن در مرحله دوم بود. بیشترین میزان تولید آنزیم تریپسین و لیپاز در بین تیمارهای ۲ و ۳ در مراحل اول و دوم نمونه‌برداری یک روند افزایشی بدون اختلاف معنی‌دار بود. بیشترین میزان تولید آنزیم آلفا آمیلاز در تیمارهای 1، 2 و 3 در مرحله چهارم نمونه‌برداری بدون اختلاف معنی‌دار بود (P>0.05). در مجموع، این مطالعه نشان داد جایگزینی پروتئین هیدرولیز شده منجر به افزایش میزان بقا، بهبود عملکرد رشد (وزن نهایی، نرخ رشد ویژه و نرخ رشد روزانه) و پاسخ ایمنی قوی‌تر (افزایش تعداد گلبول های سفید خون، درصد نوتروفیل و سطح ایمونوگلوبولین کل) بچه فیل ماهی‌ها نسبت به گروه شاهد شد. علاوه بر این، استفاده از پروتئین هیدرولیز شده، سطوح گلوکز و مالون دی آلدهید را کاهش و میزان سوپر اکسید دیسموتاز و کاتالاز را افزایش داد که نشان‌دهندة بهبود سلامت متابولیک، کاهش استرس اکسیداتیو و افزایش فعالیت‌های آنتی اکسیدانی است. با این حال، تفاوت معنی‌داری در فعالیت آنزیم‌های گوارشی بین تیمارها مشاهده نشد. این یافته‌ها نشان می‌دهد که گنجاندن پروتئین هیدرولیز شده در رژیم غذایی با سطوح مناسب، می‌تواند راهبردی مفید برای بهبود سلامت و عملکرد بچه فیل ماهی باشد.