چکیده
مطالعه لیمنولوژِیک رودخانه بشار به منظور بررسی قابلیت توسعه آبزی پروری ماهیان سردابی به مدت 20 ماه در تابستان 1400 پس از بازدید حوضه رودخانه بشار جهت تعیین ایستگاه های نمونه برداری آغاز شد و بر تعیین 4 ایستگاه نمونه برداری بر جریان اصلی رودخانه تاکید گردید. نمونه برداری بصورت فصلی بویژه در فصول خشک سال( تابستان و پاییز) با نمونه برداری از آب و کفزیان رودخانه انجام شد. اندازه گيري عوامل فيزيكي و شيميايي آب با استفاده از روش كار استاندارد ارائه شده توسط انجمن بهداشت عمومي آمريكا انجام شد. شناسایی کیفی و کمی موجودات کفزی با استفاده از کلید های شناسایی معتبر صورت گرفت. داده های حاصل از تجزیهوتحلیل فیزیکوشیمیایی آب و رسوبات و کفزیان جهت تجزیهوتحلیل آماری و مقایسه با استاندارد ها و نیز جهت تعیین میزان آلودگی آب و قدرت خودپالایی رودخانه با استفاده از روش مونیخی مورد استفاده قرار گرفت. بر اساس نتایج تجزیهوتحلیل آماری، داده های فیزیکوشیمیایی، آب رودخانه بشار و سرشاخه های آن در قسمت بالادست در میانگین شاخصهای کلرید، سولفات، نیترات، هدایت الکتریکی، سولفیت، سولفید، بر خلاف کل بار باکتریایی کمتر از بخش های پایین دست رودخانه ودر این دو ناحیه اختلاف معنی داری داشتند (05/0p<). بجز در دما و کدورت، مقایسه نتایج حاصل از تجزیهوتحلیل آماری شاخصهای فیزیکوشیمیایی آب زه کش ها و جریان اصلی رودخانه حاکی از عدم تفاوت معنی دار کیفیت آب در اغلب شاخصهای سنجش شده در این دو منبع آبی بود(p>0.05). یافته ها حاکی از افزایش میانگین دمای سالانه هوا در این ناحیه در بلند مدت می باشد. میانگین دمای آب در پایین دست رودخانه در فصل تابستان بالای 22 درجه می باشد. روند کاهش بارندگی سالانه( 15 درصد) مشاهده شده است. بخشاعظم کاهش نزولات جوی در ده سال اخیر در فصل زمستان مشاهده می گردد. میانگین دبی رودخانه در ده سال اخیر نسبت به دوره بلند مدت بطور میانگین قریب به 20 درصد کاهش یافته است.تاثیر سیلاب و گل الودگی شدید آب رودخانه نسبت به آب زه کش ها در تابستان مشهود می باشد. براساس نتایج و داده های ارزش زیستی، آب رودخانه بشار در طول سال در کلاسه کیفی بتا مزو ساپروب یا آلودگی متوسط می باشد. کاهش معنی دار بار باکتریایی در پایین دست رودخانه و نیز کاهش نسبی میزان BOD و COD در پایین دست نسبت به مناطق بالادست می تواند ناشی از افزایش توان خودپالایی رودخانه با افزایش دبی آب و طی مسیر کافی جهت رفع آلاینده های آلی باشد. بر اساس نتایج، رودخانه بشار در محدوده دوروهان تا انتهای حوضه آبریز در استان دارای جریان 3 تا 5/3 متر مکعب در ثانیه در فصول خشک بوده که می تواند منبع تامین آب حهت افزایش تدریجی تولید قریب به هزار تن ماهی قزل الا طی 5 سال در اراضی حاشیه رودخانه در برخی نقاط مستعد حفر چاه زه کش جهت استفاده غیر مستقیم از آب رودخانه، ضمن ارتقای بهروری از سایر مزارع و استقرار سیستم مکانیزاسیون باشد.