چکیده
سفیدرود به عنوان یکی از مهمترین اکوسیستمهای آبهای داخلی و دومین رود بلند کشور، دارای اهمیت ملی وارزش های خاص اکولوژیک می باشد. مطالعه حاضر به بررسی نقش ماکروبنتوزها و پریفیتون ها در تغذیه بچه ماهیان رودخانه سفیدرود درسال 1401 می پردازد. از زیر سد سنگر تا ناحیه مصبی 8 ایستگاه مطالعاتی تعیین و فون ماکروبنتیک رودخانه در فصول بهار و تابستان بسته به نوع بسنرسنگلاخی یا رسوبی، بترتیب توسط نمونه بردار سوربر 40*40سانتیمتر و گراب 20*20 سانتیمتر نمونه برداری و بررسی شدند. نمونه برداری از پریفیتون ها با برداشت 5 قلوه سنگ از مکانهای متفاوت و متعاقب آن تراش و شستشو و تخلیه 5/2/*5/2 سانتیتر مربع از سطوح آنها داخل ظروف نمونه برداری انجام شد. همزمان بیش از 130 نمونه بچه ماهی سفید در دو کلاس طولی زیر 3 و بالای 3 سانتیمتر، از مسیر مورد مطالعه صید و مورد آنالیز محتوای تغذیه ای قرار گرفتند. بر اساس نتایج در این مدت تعداد 14 گروه شامل لارو حشرات آبزی (8گروه) و سایر آبزیان شامل کرم ها و نرم تنان و سخت پوستان (6گروه) شناسایی شدند که راسته دوبالان عمدتا لارو Chironomidae و ناجورپایان Gammaridae بیشترین سهم را در فراوانی کفزیان داشته اند. تعداد 28 جنس از 4 شاخه فيتوپلانكتون و یک نماتود در رودخانه سفیدرود شناسایی گرديد، بیشترین جنس متعلق به شاخه اکروفیتا (باسیلاروفیا) با تعداد 19 جنس و کمترین جنس ها را شاخه اگلنوزوآ با تعداد 2 و نماتودا 1 گروه شامل بوده است . همچنین کلروفیتا و سیانوباکتریا با تعداد 3 جنس مشاهده شدند. بيشترين تعداد جنس های پریفیتون در زمستان 1401 با تعداد 27 جنس و کمترین در فصل تابستان با تعداد 15 جنس بوده است . بررسی ها نشان داد، غالب فراوانی پریفیتون از گروه کلروفیتا با میزان 56 درصد (با میزان فراوانی 3000000 سلول درسانتیمتر مربع ) بوده است. شاخه اکروفیتا از نظر فراوانی در مقام دوم با میزان 42 درصد (با میزان فراوانی 2200000 سلول سانتیمترمربع). سایر شاخه های پریفیتون کمتر از 1 درصد فراوانی را به خود اختصاص داده بود . میانگین فراوانی پریفیتون 5400000 سلول در سانتیمترمربع طی مدت مطالعه بوده است. بررسی ها نشان داد که شاخه آکروفیتا و کلرفیتا در بچه ماهیان کوچکتر از 3 سانتیمتر غذای اصلی بوده است. در بررسی کفزیان داخل روده بچه ماهیان سفید، 12 نوع کفزی مشاهده شد که شامل حشرات آبزی (8 تاکسون)، نرمتنان (2 گروه) و سخت پوستان (2 گروه) بوده اند که لاروهای شیرونومیده با تعدد مشاهده حدود 87 درصد غالب بودند. بر این اساس لارو و شفیره شیرونومید به همراه سایر کفزیان غذای اصلی بچه ماهیان بزرگتر از 3 سانتیمتر را تشکیل داده اند. اگر چه مواد آلی با منشا خارج از رودخانه(آلوختون)سهم زیادی در تامین کربن در زنجیره غذایی رودخانه ها دارند, اما مواد آلی با منشا جلبکی و پریفیتونی(آتوختون) منبع سر شار از اسید های چرب چند رشته ای غیر اشباع هستند که برای رشد و بقای بچه ماهیان ضروری می باشند. بچه ماهیان سفید چه به صورت مستقیم با تغذیه از جلبکهاو چه از طریق مصرف بیمهرگانی که ازآنها تغذیه می کنند، این مواد را کسب می کنند. این بررسی به ضرورت حفاظت و صیانت از زیستمندان رودخانه بعنوان منبع غذای طبیعی بچه ماهیان سفید (که رشد و بقای آنها را تضمین می کنند) وتوجه به پتانسیل مناطق مختلف رودخانه در تامین منابع غذایی تاکید دارد.