وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایران ـ مرکز مرجع آرتمیا در منطقه میانی و غربی آسیا
01-0710357000-80
امیرشعاع حسنی
با همکاری:
فروزان چوبیان – محمد رعناقد – خسرو خلیلی – یوسفی
حسین نگارستان – ابوالفضل سپهداری – علیرضا نیکویان
1382-1380
بررسی تاثیر تغذیه پرندگان بر زنجیره
غذایی دریاچه ارومیه
آذربایجان غربی - ارومیه
مرکز مرجع آرتمیا در منطقه میانی و غربی آسیا
بخش اکولوژی
پاییز 1383
چکیده
دریاچه ارومیه با مساحت 5000 کیلومتر مربع در شمال غربی ایران، به لحاظ مهاجرت پرندگان (حفاظت شده ، نادر ) ووجود Artemia urmiana ازاهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. به منظوربررسی رژیم غذایی چهار گونه پرنده به نامهای فلامینگو،تنجه، پرستوی دریایی و کشیم و تعیین ارتباط غذایی این پرندگان با آرتمیا و محیط زندگی آنها، نمونه برداری منظمی از فیتوپلانکتون ها ، آرتمیا و پرندگان انجام شد . بررسی فیتوپلانکتونی منجر به شناسایی دو جنس به نامهای Dunaliella, Nitzschia. شد که جنس Dunaliella از بیشترین فراوانی برخوردار بود بطوریکه بیش از 95 درصد از ترکیب جمعیت فیتوپلانکتونی را تشکیل می داد. بررسی نمونه های آرتمیا نشان می دهد که اولین ناپلیوس حاصل از تفریخ سیست های زمستانه در اوایل بهار همزمان با گرم شدن آب مشاهده شده و در فصل تابستان ترکیب جمعیت اغلب از آرتمیای بالغ تشکیل شده است. درضمن، این روند تقریباً تا اواخر پاییز ادامه داشت ، در فصل زمستان با سرد شدن هوا و آب ترکیب جمعیت فقط از سیست تشکیل شده بود. نتایج بررسی محتوی معده فلامینگو در نمونه برداشت شده از سطح دریاچه، منجر به شناسایی آرتمیا وسیست حدود 95 درصد در محتوی معده(مابقی سنگریزه)گردید. در نمونه برداشت شده در تالاب سلدوز علاوه بر بقایای جانوری(32%)، گیاهی(13%) ،آرتمیا(55%) نیز درمحتوی معده شناسایی و ثبت گردید.در دو نمونه دیگر که از تالاب سلدوز برداشت شده بود، فقط بقایای جانوری (95%) مورد شناسایی قرار گرفت.بررسی محتوی معده تنجه صید شده ازسطح دریاچه، منجر به شناسایی سیست و آرتمیا (100%) شد،در نمونه های برداشت شده از تالاب سلدوز بقایای گیاهی(50%)، دانه های گیاهی (10%)و بقایای جانوری نظیر Corixa(Hemiptera),Chironomus(Diptera)(30%) درمحتوی معده شناسایی و ثبت گردید.درمحتوی معده کشیم کوچک وبزرگ صید شده در تالاب سلدوز و دارگی سنگی ، بقایای گیاهی (60-70%)، بقایای جانوری نظیر حشرات راسته Trichoptera,Coleoptera,Hemiptera(Corixa)(25-30%)و سایر مواد (10 %) شناسایی گردید.بررسی محتوی معده پرستوی دریایی صید شده در ساحل دریاچه منجر به شناسایی حشره بالغ(60%)، بقایای ماهی (38%) و بقایای گیاهی (2%) شد. در نمونه های صید شده در تالاب سلدوز ، انواع ماهی (70%) ، بقایای جانوری Diptera(Chironomus) Coleoptera, و سایر بقایای جانوری (20%) و بقایای گیاهی (5%) شناسایی شد.بررسی نتایج بدست آمده حاکی از وابستگی نوع تغذیه با محیط زندگی است. در ضمن، طی دوره نمونه برداری دما آب بین 31-4/1درجه سانتی گراد و شوری نیز بین 310-224قسمت درهزار درنوسان بود. کاهش شوری در بعضی از ایستگاهها به علت سیلاب ورودی به دریاچه در ابتدای سال مشاهده شد و بتدریج افزایش یافته و به تعادل رسید. در شوری بالا از تنوع و فراوانی فیتوپلانکتونها کاسته شده و تاثیر متقابل بر زاد آوری آرتمیا خواهد داشت و فراوانی آن را تحت تاثیر قرار می دهد.
ردیف |
نوع پرنده |
تالاب |
دریاچه |
نوع مهاجرت |
تخمگذاری |
نوع تغذیه |
1 |
فلامینگو |
52 |
19 |
زمستانه،تابستانه،عبوری |
دارد |
آرتمیا،حشرات |
2 |
اردک سرسبز |
628 |
3172 |
زمستانه،تابستانه،عبوری |
دارد |
همه چیز خوار |
3 |
خوتکا |
1085 |
10759 |
زمستانه، عبوری |
ندارد |
همه چیز خوار |
4 |
اردک نوک پهن |
674 |
0 |
زمستانه، ،عبوری |
|
|
5 |
اردک سرحنایی |
552 |
0 |
زمستانه ،عبوری |
|
|
6 |
تنجه |
1278 |
8279 |
بومی،زمستانه،تابستانه،عبوری |
دارد |
بقایای گیاهی وجانوری |
7 |
آنقوت |
0 |
455 |
بومی،زمستانه،تابستانه،عبوری |
دارد |
بقایای گیاهی وجانوری |
8 |
اردک مرمری |
0 |
0 |
زمستانه،تابستانه،عبوری |
دارد |
بقایای گیاهی وجانوری |
9 |
غاز خاکستری |
511 |
6135 |
زمستانه،تابستانه،عبوری |
دارد |
بقایای گیاهی |
10 |
قوی کوچک |
44 |
0 |
زمستانه،تابستانه،عبوری |
ندارد |
بقایای گیاهی |
11 |
کشیم |
84 |
90 |
زمستانه،تابستانه،عبوری |
دارد |
همه چیز خوار |
12 |
حواصیل ها |
23 |
1913 |
زمستانه،تابستانه،عبوری |
ندارد |
بقایای جانوری |
13 |
لک لکها |
46 |
21 |
زمستانه،تابستانه،عبوری |
|
|
14 |
کاکاییها |
751 |
1234 |
زمستانه،تابستانه،عبوری |
ندارد |
همه چیز خوار |
15 |
چنگر و مرغابی |
699 |
89 |
زمستانه،تابستانه،عبوری |
|
|
16 |
خروس کولی |
0 |
5 |
زمستانه،تابستانه،عبوری |
|
|