اهمیت و ضرورت:
کیتین و ترکیب استیل زدائی شده آن بنام کیتوزان دو پلیمر طبیعی شناخته شدهای هستند که سابقه استخراج و استفادههای متعدد از آنها به 200 سال قبل برمیگردد [َََ Alder,E,2000]. یکی از مهمترین تحقیقات انجام یافته بر روی کیتین، تبدیل آن به کیتوزان با روش استیلزدایی بوده است. استیلزدایی کامل به ندرت قابل انجام است. استیلزدایی یعنی این که گروه آمینواستیل بر روی کربن شماره 2 کیتین، طی فرآیندهائی به گروه آمین تبدیل میشود. که عمدتاً به روش ذوب قلیایی بدون حضور اکسیژن انجام میشود. مطالعات و تحقیقات گذشته نشان میدهد، تبدیل کیتین به کیتوزان در فرآیند استیلزدائی شیمیایی با روشهای یکسانی بوده است ، این دو پلیساکارید ازتدار توسط برخی حیوانات و گیاهان ساخته میشوند، که بعد از سلولز از فراوانترین پلیمرها در طبیعت میباشند. سنتز آنها در طبیعت همراه با سایر ترکیبات پروتئینی، مواد چربی، معدنی و مواد رنگی است (Walton et al,2001) که در بدن حیوانات و گیاهان نقش ماده حفاظتی دارند. استخراج و عملآوری آنها با روشهای رایج شیمیایی است (Hein et al, 2001)، تاکنون بیش از 300 منبع مختلف از انواع بیمهرگان دریایی، قارچها، باکتریها، گیاهان، جلبکها، نرمتنان، دیاتومهها، مخمرها، آلگها، حشرات و غیره مورد مطالعه تحقیق قرار گرفته است و بیش از 300 نوع از مشتقات آن در صنایع مختلف داروسازی، آرایشی، زیست فنآوری، کشاورزی، غذایی، شیمیایی و غیره به کار برده شده است (Pariser et al ,2004). در ایران فعالیت تولیدی وجود ندارد، تحقیقات اندکی نیز گزارش شده است (اسدپور ،1382 وتهامی ،1374)، ولی از ترکیبات و مشتقات فراوان این بیوپلیمرها به صور مختلف در صنعت داروسازی، شیمی، مواد غذایی، بیوتکنولوژی، آرایشی و غیره بصورت وارداتی استفاده میشود، میزان نیاز جهانی به این دو بیوپلیمر در سال 2010 معادل 250 هزار تن برآورد شده است [AOAC. 2002]. در حالی که عملاً بیش از 5000 تن در دنیا استخراج نمیشود (Seaborne; 2001). و نیاز جهانی برای این محصول همچنان موجود است و به یافتن منابع دیگر در دنیا تاکید می شود، اقتصادیترین منابع استخراج آنها در دنیا در حال حاضر پوسته میگوها، خرچنگ و کریل در دنیا است (Anderson, and et al .2001)، عوامل اصلی محدودیت در استخراج این بیوپلیمرها عبارتند از: عدم دستیابی به ماده اولیه دایمی و فراوان، پایین بودن درصد پلیمر در ماده اولیه، فصلی بودن منابع و مشکلات ناشی از افت کیفیت در استخراج با روشهای شیمیایی است (Hein,and et al ,2001 ). هر ساله درخصوص یافتن منابع جدید، بهینهسازی و اقتصادی کردن روشهای عملآوری و بررسی امکان دستیابی به روشهای تازه در استخراج آنها تحقیقات فراوانی صورت میپذیرد (Peberdy,and et al,2010).
از پوسته های سیست آرتمیا هیچ استفاده صنعتی به عمل نمی آید و در حالیکه لایه کوریونی سیست های آرتمیا دارای مقدار فراوانی کیتین هستند (اسدپور، 1382) در این تحقیق، پوسته های سیست آرتمیا جهت دستیابی و استخراج بیوپلیمرهای کیتین و کیتوزان با روش های شیمیایی و بیولوژیکی بهینه شده مورد تحقیق قرارگرفت .
اهداف:
این پروژه جهت دستیابی به ا هد اف ذیل:
1- دستیابی و استخراج بیوپلیمرهای کیتین و کیتوزان با روش های شیمیایی وبیولوژیکی بهینه شده
2- تعیین خصوصیات کمی و کیفی کیتین و کیتوزان پوسته سیست آرتمیا در مقایسه با انواع مشابه تجاری.
3- بررسی مقایسه ای روش زیستی و شیمیایی در کیفیت محصول تولیدی است.
4- ودر نهایت استفاده بهینه از پوسته های سیست آرتمیا در استخر های پرورشی است .
روش تحقیق:
استخراج کیتین به روش های شیمیایی وبیولوژیکی بهینه شده از پوسته سیست آرتمیا اورمیانا
فرآیند عملآوری و استخراج طی 4 مرحله که شامل حذف مواد پروتئینی، حذف مواد معدنی، حذف چربی کل، حذف مواد رنگی و تخلیص انجام شد.
- روش حذف مواد پروتئینی :
مقدار 50 گرم ازنمونه توزین و در درون بالن ته صاف یک لیتری ریخته شد و مقدار 5/1 لیتر محلول هیدروکسید سدیم 10 درصد (وزنی- وزنی) با 13pH= به آن اضافه و محلول را در روی حرارت دهنده الکتریکی در دمای 65 درجه سانتیگراد به مدت 18 ساعت نگهداری شد. سپس آن را با قیف بوخنر با مکش خلایی کاملاً صاف و پس از شستشو کامل با مقدار زیادی آب سرد، باقیمانده محصول در آون به مدت 3 ساعت در دمای 80 درجه سانتیگراد کاملاً خشک شد .در پایان این مرحله میزان حذف مواد پروتئینی تست شد.واز 50 گرم آن مقدار معادل 44 گرم باقی ماند.
3-4-2- روش کانیزدایی (یا حذف مواد معدنی):
برای حذف مواد معدنی موجود در پوسته سیست، تمامی محصول به دست آمده از مرحله حذف مواد پروتئینی در بشر 1 لیتری ریخته و به تدریج مقدار یک لیتر هیدروکلریک اسید 5/0 نرمال (2pH=) را در سه نوبت و هر نوبت به مقدار 100 سی سی به فاصله زمانی هر 5 دقیقه اضافه کرده و مخلوط کاملاً به مدت دو ساعت بر روی اجاق الکتریکی مگنتدار با دمای 60 درجه به هم زده شد. بعد از طی مدت زمان مذکور نمونه به دست آمده صاف شد و مجدداً مقدار 500 میلی لیتر از همان اسید بر روی نمونه روی کاغذ صافی ریخته شد و نهایتاً چندین مرتبه تا حذف کامل اسید با آب مقطر شستشو داده و محصول باقیمانده در دمای 80 درجه سانتیگراد به مدت سه ساعت در آون خشک شد .در پایان این مرحله میزان حذف شدگی مواد معدنی آزمایش شد.
3-4-3- روش حذف مواد لیپیدی :
حذف چربی خام موجود از محصول به دست آمده بالا با افزودن 300 میلی لیتر محلول پترولیوم بنزن 98 درصد به مدت 4 ساعت در زیر هود لامینار انجام شد (این مرحله و حلال مورد استفاده در آن به عنوان یک روش نوین برای بهینهسازی در فرآیند استخراج انجام شد) .
در پایا این مرحله میزان حذف مواد چربی آزمایش شد. اندازهگیری میزان حذف شدگی مواد لیپیدی همانند روش سوکسله بوده و در سه تکرار انجام شد .
3-4-4- روش حذف مواد رنگی :
رنگ پوسته سیست آرتمیا اورمیانا به رنگ نارنجی متمایل به زرد تا قهوهای تیره است، لذا رنگ بری آن نیز انجام شد. برای حذف مواد رنگی محصول نهایی 200 میلی لیتر از محلول هیپوکلریت سدیم 3/0 درصد به مدت نیم ساعت در دمای معمولی آزمایشگاه استفاده شد [پاویا لیمن .ک.1385 ].
3-4-5- روش خالصسازی محصول:
با استناد به روشهای قبلی برای خالصسازی محصول استخراج شده از برخی ترکیبات باقیمانده همراه مقدار 500 میلی لیتر محلول 10 درصد (وزنی- وزنی) سدیم کلراید (10 گرم در یک لیتر آب مقطر) به روی محصول حاصله در بشر اضافه گردیده و به مدت یک ساعت در دمای 50 درجه سانتیگراد گرما داده شد، سپس کاملا با آب مقطر سرد شستشو داده شد. مرحله بعدی تخلیص، با مقدار 600 میلیلیتر محلول 10 درصد (حجمی-حجمی) اسید استیک گلاسیال (10 میلی لیتر از اسید در یک لیتر آب مقطر) به مدت یک ساعت دیگر در دمای 50 درجه سانتیگراد انجام شد. محصول نهائی کاملاً با آب مقطر سرد شسته و در قیف بوخنر صافیدار با خلائی صاف، در دمای 80 درجه سانتیگراد در آون به مدت 2 ساعت خشک گردید (تاگر، 1381).
3-5- روش آزمایشهای کیفیت کیتین پوسته سیست آرتمیا اورمیانا:
برای شناسایی و تعیین خواص فیزیکوشیمیایی محصول بدست آمده (کیتین پوسته سیست آرتمیا) نیاز به انجام آزمایشهای تشخیص کیفی بود که به شرح ذیل انجام شد (سیلور اشتین، 1377).
3-5-1- روش آزمایش تجزیه عنصری (CHNO-analyser):
برای انجام این آزمایش و تعیین درصد عناصر تشکیل دهنده، نمونهها با دستگاه تجزیه عنصری مدل ABB-Bomem مورد تجزیه و آنالیز قرار گرفت. بدین منظور یک گرم از نمونه در دمای 80 درجه سانتیگراد خشک و هموژنیزه گردیدف سپس نمونه آماده شده در ظرف مخصوص دستگاه (از جنس قلع) قرار داده شد و درصد عناصر آن با دستگاه مشخص شد (ادیان، 1380).
3-5-2- روش طیفسنجی مادون قرمز:
این آزمایش با دستگاه ABB-Bomem انجام شد. برای انجام این آنالیز ابتدا مقدار 5/0 گرم از نمونه با پودر برمید پتاسیم مخلوط و در هاون چینی دستی ساییده شد، تا هموژنیزه شود، سپس با کمک دستگاه پرس کننده مخصوص به صورت صفحات شفاف به ضخامت 25/0 میلی متری آماده سازی شد. سپس نمونه ها را در دستگاه قرار داده و پس از تنظیم اولیه مورد آنالیز طیفسنجی قرار گرفت (شیخی، 1381).
3-5-3- روش پرتو نگاری با اشعه ایکس :
طیفسنجی با پراش پرتوهای ایکس با آمادهسازی نمونه به صورت قرصهای 4 میلیمتری انجام شد. برای آمادهسازی نمونهها ابتدا مقدار 3 گرم از کیتین حاصله کاملاً در آون در دمای 80 درجه سانتیگراد به مدت 2 ساعت خشک گردید. سپس نمونهها تا اندازه 25 میکرومتر با دستگاه آسیاب شد، پودر حاصله با نیم گرم پودر اسید بوریک (به عنوان نگهدارنده) و مقدار یک گرم موم سی (به عنوان همبند) خوب مخلوط شد. مخلوط حاصله بوسیله دستگاه پرس و قالبگیر مخصوص به صورت قرصهای 4 میلیمتری آماده شده و به دستگاه طیفسنج XRD منتقل و مورد تجزیه و طیفگیری قرار گرفت [بخش ضمایم، شکل 2] (لینینگر، 1376).
3-5-4- روش گرانرویسنجی (ویسکومتری)
ویسکوزیتی میزان نیروهای کششی و خمشی حاکم بر پیوند میان عاملها در پلیمر است، که به ساختمان فضایی و وزن مولکولی پلیمر بستگی دارد. با تعیین آن هرگونه تغییر در ساختمان فضایی و وزن مولکولی مشخص میشود. تعیین گرانروی، کیتین استخراج شده از پوسته سیست آرتمیا اورمیانا با دستگاه ویسکومتر، پس از آمادهسازی نمونهها و تنظیم دستگاه، انجام شد حلال مورد استفاده این روش محلول دی متیل استامید با 5 درصد لیتیم کلراید (LiCl DMAC-5%) بود (شیخی، 1381).
3-5-5- روش تعیین وزن مولکولی
وزن مولکولی کیتین با روش معادله مارک- هوینگ 
تعیین شد. در این معادله
گرانروی، 
و
ضرایبی هستند که به وزن مولکولی بستگی ندارند. حلال مورد استفاده برای کیتین پوسته سیست در این روش محلول دی متیل استامید با 5 درصد لیتیم کلراید بود که میزان 
و 
است. ضریب ثابت تفکیک یونی و آلفا ضریب ثابت مارک هوینگ این حلال میباشد، که از جدول مارک- هوینگ به دست میآید (مصطفایی، 1387).
3-6- آنالیزهای تشخیص کیفیت مقایسهای 3 نوع کیتین
به منظور مقایسه و ارزیابی نتایج آنالیزهای حاصله از کیتین پوسته سیست آرتمیا، دو نوع کیتین تجاری خارجی از شرکت T.N.T چین و شرکت A.P.T ویتنام خریداری شد، هر دو کیتین تجاری وارداتی با روشهای رایج شیمیایی عملآوری شده بودند، کیتین نوع چینی از پوسته میگو و کیتین نوع ویتنامی از پوسته خرچنگ تهیه شده بود، آنالیزهای تشخیص کیفی مقایسهای ذکر شده برای سه نمونه کیتین از (پوسته سیست آرتمیا، میگو، پوسته خرچنگ) در شرایط یکسان انجام شد.
3-7- روش شیمیایی بهینه شده تبدیل کیتین به کیتوزان
برای تبدیل کیتین به کیتوزان (انجام واکنش استیلزدایی) مقدار 10 گرم از پودر کیتین استخراج شده از پوسته سیست آرتمیا اورمیانا را ئرون بالن 5/2 لیتری ریخته و به تدریج مقدار 500 میلیلیتر محلول هیدروکسید سدیم 50 درصد (وزنی- وزنی) به آن اضافه شد، تا کاملاً مخلوط شود. سپس مقدار 120 میلی لیتر اتانول به آن افزوده شد، دهانه ظرف طوری بسته شد که محلی برای خروج بخارات اتانول وجود داشته باشد، مخلوط حاصله در زیر هود آزمایشگاهی، بر روی اجاق الکتریکی به مدت 3 ساعت تا قبل از ایجاد هرگونه تغییر رنگ جوشانیده شد و به محلول داغ مقداری 200 میلیلیتر هیدروکسید سدیم رقیق سرد اضافه شده پس از صاف کردن بلافاصله با آب مقطر سرد کاملاً شستشو داده و در دمای 80 درجه به مدت 2 ساعت در آون خشک شد. (اضافه نمودن اتانول به منظور ممانعت از اکسیداسیون انجام گرفت) .
3-8- روش آنالیزهای تعیین کیفیت کیتوزان:
برای تشخیص کیفیت و کمیت کیتوزان حاصله از پوسته سیست آرتمیا، آزمایشهای تجزیه دستگاهی عناصر، طیفسنجی مادون قرمز، پرتونگاری با اشعه ایکس، گرانروی سنجی، تعیین وزن مولکولی و رنگ نیز انجام شد.
3-8-1- روش تعیین درجه استیلزدایی:
استیلزدایی به مفهوم تبدیل گروههای استیل به گروههای آمین است پس از انجام این واکنش درصد گروههای N- استیل نسبت به گروههای آمین کاهش مییابد. لذا اندازهگیری درصد گروههای آمین مقدار درجه استیلزدایی را مشخص میکند. برای تعیین گروههای آمین از رابطه %N-acetylation=(A1655/A3450)×115 استفاده شد. [1، 55] که در این رابطه حداکثر باند جذبی مربوط به پیک A3450 (گروه استیل) و حداکثر باند جذبی مربوط به پیک A1655 (گروه آمین) اندازهگیری شد. که از روی محول عمودی طیفسنجی FTIR بصورت لگاریتمی محاسبه و اعمال شد.
3-9- روش آنالیزهای تعیین کمیت و کیفیت مقایسهای:
بررسیهای مقایسهای و ارزیابی نتایج کیتوزان حاصله از پوسته سیست آرتمیا، با دو نوع کیتوزان تجاری خارجی شرکت T.N.T. چین و شرکت A.P.T. ویتنام استفاده شد. کیتوزان نوع چینی از پوسته میگو و کیتوزان نوع ویتنامی از پوسته خرچنگ به دست آمده است. آنالیزهای تشخیص کیفی مقایسهای بالا در شرایط یکسان با سه نمونه کیتوزان (پوسته سیست آرتمیا، پوسته میگو و پوسته خرچنگ) بعمل آمد.
نتایج :
نتایج استخراج کیتین به روش شیمیایی بهینه شده :
مقدار 100 گرم پوسته سیست آرتمیا برای استخراج کیتین مورد آزمایش قرار گرفت و ترکیبات همراه آن حذف گردیدف کارایی روشها در هر مرحله مورد بررسی قرار گرفت که درصد باقیمانده مواد به همراه کیتین به شرح جدول 4-4 آورده شده است:
جدول 4-4- درصد باقیمانده ترکیبات توام با پوسته سیست آرتمیا در استخراج کیتین به روش شیمیایی
|
نوع ترکیب
|
مواد پروتئینی
|
خاکستر کل
|
چربی کل
|
محصول نهایی کیتین به گرم
|
|
درصد باقیماندگی
|
65/0
|
94/0
|
07/0
|
3 ± 14
|
در خاتمه محصول نهایی استخراج شده را خشک نموده و پس از توزین مقدار 13 گرم کیتین بدست آمد.
صحت نتیجه نهایی و تعیین درصد وزنی کیتین موجود در پوسته با سه تکرار انجام و همانند آنچه قبلاً اشاره شد روش آزمون آماری T-test تعیین و برآورد گردید. براساس این نتایج پوسته سیست آرتمیا اورمیانا حاوی 3±28 درصد کیتین است.
4-5-1- نتایج تجزیه عنصری دستگاهی (CHN-O-analyser) :
عناصر O،N، H و C تشکیل دهنده یک ماده مجهول را می توان با دستگاه تجزیه عنصری تعیین نمود، با انجام این آنالیز فرمول تجربی و مولکولی ماده مجهول نیز شناخته میشود (Arcidiaconno, et al, 2010 )
مکانیسم کار دستگاه براساس رابطه 4-1 بشرح ذیل است که:
رابطه 4-1 حرارت 600 درجه سانتیگراد (ماده مجهول)
که به وسیله کاتالیزورها و آشکارسازهای مخصوص در آن دستگاهها درصد عناصر نیتروژن، کربن، ئیدروژن و اکسیژن مشخص میشود، و از نتایج حاصله از این رابطه میتوان فرمول تجربی و مولکولی را محاسبه نمود. این آنالیز بر روی کیتین پوسته سیست آرتمیا به عمل آمد که نتایج آن در جدول 4-5 آورده شده است:
جدول شماره 4-5- نتایج تجزیه عنصری کیتین پوسته سیست آرتمیا اورمیانا
|
نوع عنصر
|
کربن
|
نیتروژن
|
ئیدروژن
|
اکسیژن
|
|
درصد عنصر
|
6/48
|
6/7
|
78
|
8/36
|
4-5-2- نتایج تعیین فرمول شیمیایی:
با مشخص شدن درصد عناصر تشکیلدهنده یک ماده آلی مجهول فرمول تجربی مونومر آن را میتوان از روش کرایوسکوپی براساس تعداد مولهای عناصر موجود در ساختمان آن ماده، به طریقه ذیل بدست آورد:
تعداد مولهای کربن
تعداد مولهای ئیدروژن
تعداد مولهای نیتروژن
مقدار مولهای اکسیژن
در این خصوص فرمول تجربی هر واحد تشکیل دهنده کیتین پوسته سیست آرتمیا برابر (
) تعیین شد .
درصد عناصر به دست آمده از تجزیه عنصری کیتین پوسته سیست آرتمیا اورمیانا با درصد مقادیر کیتین استاندارد آن با هم مقایسه شد در جدول 4-6 آورده شده است .
جدول 4-6- مقایسه درصد عناصر تشکیل دهنده کیتین به صورت تجربی و تئوری
|
عنصر
|
کربن
|
نیتروژن
|
ئیدروژن
|
اکسیژن
|
|
درصد (کیتین استاندارد)
|
26/47
|
89/6
|
45/6
|
38/29
|
|
درصد (کیتین پوسته سیت آرتمیا)
|
6/48
|
6/7
|
7
|
8/36
|
اختلاف جزیی درصد عناصر، مربوط به منبع اولیه، روش عملآوری، درصد رطوبت و ... است.
4-5-3- نتایج طیفسنجی مادون قرمز:
این آنالیز از پیشرفتهترین روشها در تعیین ساختار گروههای عاملی و نوع پیند بین مولکولها در ترکیبات شیمیایی آلی (پلیمر) بشمار میآید، که درصد جذب اشعه مادون قرمز برای هر گروه عاملی اختصاصی بوده و مختص آن گروه عاملی در پلیمر مجهول است، این آزمایش برای تعیین گروههای عاملی موجود بر روی کیتین استخراج شده از پوسته سیست آرتمیای دریاچه ارومیه نیز انجام شد، که نتایج آن در شکل 4-2 آورده شده است:
شکل 4-2- طیف FTIR نمونه کیتین استخراج شده با روش شیمیایی از پوسته سیست آرتمیا اورمیانا
در طیف سنجی FTIR بر روی کیتین پوسته سیست آرتمیا وجود باندهای جذبی cm-1 9/3487، cm-18/2892، cm-1 3/1560، cm-1 6/1665، cm-1 1319، cm-1 1/1019 وجود گروههای آمینواستیل، C-H-OH در پلیمر کیتین را نشان می دهد.
4-5-4- نتایج طیفسنجی پراش پرتوهای ایکس (XRD) :
این روش از پیشرفتهترین آزمایشها در تعیین ساختار بلوری ترکیبات و پلیمرها به شمار میآید. برای تعیین درصد بلورینگی کیتین، این آنالیز بر روی نمونه آن انجام شد که نتایج آن در شکل 4-3 آورده شده است.
شکل 4-3- طیفسنجی اشعه ایکس کیتین استخراج شده با روش شیمیایی از پوسته سیست آرتمیا اورمیانا
براساس نتایج پراش اشعه ایکس، پیک شاخص در زاویه 5/19 تتا تشکیل شده است که مختص شاخص بلوری پلیمر کیتین است. براساس نتایج جدول آنالیز پراش اشعه ایکس درصد بلورینگی در پیک 5/19 به دست آمده است، که درصد آن معادل 4/36 میباشد.
4-5-5- نتایج اندازهگیری گرانروی :
گرانروی کیتین پوسته سیست آرتمیا استخراج شده با روش شیمیایی در این آنالیز 27 سانتیپوآز تعیین گردید. نتایج حاصله از این آنالیز در بررسی تأثیر مواد شیمیایی در افت کیفیت محصول، حایز اهمیت است، و میزان تأثیر هیدروکسید سدیم را در ایجاد پدیدههای تغییر ساختمان فضایی و دپلیمزاسیون مشخص مینماید.
4-5-6- نتایج تعیین وزن مولکولی:
تعیین وزن مولکولی کیتین پوسته سیست آرتمیا با معادله مارک- هوینگ (
) انجام شد. حلال مورد استفاده در این آزمایش دی متیل استامید با 5 درصد لیتیم کلراید بود که در آن 
و 
بود. وزن مولکولی کیتین پوسته سیست آرتمیا اورمیانا در این آزمایش براساس گرانروی حاصله از دستگاه محاسبه و معادل 
دالتون تعیین شد. که نحوه محاسبه آن بشرح ذیل است:
چون گرانروی دستگاه به سانتی پوآز است پس داریم:
از طرفین رادیکال میگیریم، پس داریم:
دالتون 
4-5-7- نتایج رنگ سنجی:
در بررسی و تشخیص رنگ، رنگ کیتین پوسته سیست آرتمیا خاکستری متمایل به قهوهای است، در رنگ سنجی ظاهری از گروه تست پانل (از ترکیب پنج نفر) استفاده شد.
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی:
لایههای کوریونی سیستهای آرتمیای دریاچه ارومیه، که بصورت پوسته بیشتر در سواحل ودر استخر های پرورشی انباشته میشوند، موادی غیرقابل مصرف بوده و استفاده خاصی از آنها بعمل نمیآید ، این پوسته جهت استخراج و عمل آوری موادی با ارزش افزودهای بالا (کیتین و کیتوزان) قابل جمعآوری و خالصسازی هستند .
پوستهها، تجزیه و کیتین آنها استخراج شد. نتیجه حاصل اینکه پوسته سیست آرتمیای دریاچه ارومیه دارای 3+28 درصد کیتین میباشد. مقایسه ترکیب اجزاء تشکیل دهنده پوسته سیست آرتمیا اورمیانا نشان میدهد که درصد کیتین در پوسته سیست مناسب است و در حال حاضر که کیتین در دنیا از پوسته میگو، خرچنگ و کریل استخراج میشود میزان این بیوپلیمر در آنها از 14 تا 25 درصد گزارش شده است ، ولی به دلایل فصلی بودن صید و بهرهبرداری این نوع آبزیان دریایی و فسادپذیری سریع آنها به علت پروتئین همراه پوسته و هزینههای زیاد جمعآوری، و نگهداری آنها در سردخانه در عمل امکان استخراج اقتصادی کم است ، و در ایران نیز هیچ فعالیت تولیدی و اقتصادی در این زمینه به دلایل فوق انجام نمیگیرد ،با توجه به بالا بودن درصد کیتین موجود در پوسته سیست آرتمیا اورمیانا و قابل دسترس و دائمی بودن آن و نداشتن برخی از مشکلات ذکر شده فوق، استفاده از این منبع معرفی شده در این تحقیقات اقتصادی خواهد بود. استخراج کیتین از پوسته سیست آرتمیا اورمیانا، موجب بازیافت مواردی با ارزش افزودهای بالا خواهد شد.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی:
کلیه مراکز تکثیر و پرورش آرتمیا و آبزیان شامل مراکز تکثیر وپرورش انواع میگوها، ماهیان زینتی، ماهیان دریایی، ماهیان خاویاری در سراسر کشور اعم از بخش خصوصی ودولتی قابل اجراء و ترویج می باشد.