اهمیت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق:
امروزه تیلاپیا به عمومی ترین ماهی برای پرورش در دنیا تبدیل شده و بعد از کپور بالاترین تولید را بخود اختصاص داده است. پرورش تیلاپیا در دهه های اخیر توسعه بسیار وسیعی یافته بطوریکه هم اکنون این صنعت در بیش از 100 کشور دنیا در حال انجام است. یکی از موارد مهم در تکثیر و پرورش تیلاپیا لارویکالچر جهت مهیا نمودن بچه ماهیان همسان برای پرورش می باشد که در این دوره برخی فاکتورها نظیر شوری، تراکم و... تعیین کننده میزان بازماندگی و رشد بچه ماهیان می باشد. در این تحقیق فاکتورهای تراکم، همجنس خواری، دوره نوری، شوری و دما در تیمارهای جداگانه مورد بررسی قرار گرفت .
نتایج:
دما: برای بررسی اثر دما بر رشد و بازماندگی لارو تیلاپیا چهار تیمار دمایی شامل دماهای 22، 25، 28 و 31 درجه سانتیگراد هر یک با سه تکراردر نظر گرفته شد. نتایج نشان داد برخی شاخص های رشد مانند وزن نهایی، رشد روزانه، ضریب رشد ویژه و افزایش وزن به طور معنی داری با افزایش دما افزایش می یابد اما دما بر بازماندگی اثر معنی داری ندارد اگر چه با افزایش دما بازماندگی لاروها نیز افزایش یافت. با توجه به نتایج حاصله می توان گفت دمای پایین تر از 28 برای پرورش لارو مناسب نیست.
تراکم: لاروها با وزن اولیه 034/0 گرم در چهار تیمار تراکمی 10، 15، 20 و 30 قطعه در لیتر هر یک در چهار تکرار رهاسازی شدند. نتایج نشان داد میانگین وزن نهایی، رشد روزانه، ضریب رشد ویژه و بازماندگی با افزایش تراکم بطور معنی داری کاهش و ضریب تبدیل غذایی با افزایش تراکم افزایش می یابد. بهترین کارایی رشد و بازماندگی در تراکم 10 قطعه در لیتر(تراکم ایده آل) حاصل شد ولی با تامین شرایط اکسیژنی و دفع فضولات مناسب تا 20 قطعه در لیتر امکان پرورش وجود دارد.
شوری: شوریهای مختلف شامل 0، 4، 8، 12، 16 و 20 گرم در لیتر با اضافه نمودن نمک دریا تهیه و مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد میانگین وزن نهایی، رشد روزانه، ضریب رشد ویژه و بازماندگی با افزایش شوری تا سطح 8 گرم در لیتر افزایش و سپس با افزایش شوری تا سطح 20 گرم در لیتر کاهش می یابد. با توجه به نتایج حاصله می توان گفت لارو تیلاپیا در آب لب شور با بازدهی بسیار بالا قابلیت پرورش داشته و بهترین کارایی رشد و بازماندگی در شوری 8 گرم در لیتر حاصل شده است اما با توجه به میزان بازماندگی و شاخصهای رشدی مشاهده شده در سطح شوری 16 گرم در لیتر می توان به امکان پرورش لارو تیلاپیا در آبهایی تا شوری 16 گرم در لیتر نیز امیدوار بود.
دوره نوری: اثر دوره تاریکی و روشنایی بر رشد و بازماندگی لارو تیلاپیای نیل با 4 برنامه متفاوت نوری شامل 6:18، 12:12، 18:6 و24:00 ساعت (تاریکی:روشنایی) هر یک با 4 تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد میانگین وزن نهایی، رشد روزانه و ضریب رشد ویژه در تیمار 6:18 که متعلق به کمترین ساعات روشنایی بود کمترین میزان و با افزایش ساعات روشنایی میزان این شاخصها نیز افزایش یافت. در بررسی میزان بازماندگی اختلاف معنی داری بین تیمارها مشاهده نشد به این معنی که دوره نوری اثری بر میزان بازماندگی لارو تیلاپیا ندارد. به این ترتیب می توان گفت برای دوره لاروی تیلاپیا حداقل به 12 ساعت روشنایی نیاز است.
همجنس خواری: بچه ماهیان با وزنهای 5، 10، 20 و 30 گرم با لاروهایی با وزن 45/0 گرم در دو تراکم مختلف با نسبت 2به 1 و 4 به 1 (نسبت شکار به شکارچی) مخلوط شده و در فواصل زمانی 6 ، 24، 48، 72، 96، 120 و 144 ساعت شمارش لاروها در دو حالت غذادهی و عدم غذادهی هر یک با سه تکرار انجام گرفت. در آزمایش همجنس خواری با غذادهی، ماهیان شکارچی با غذای تجاری قزل آلا مناسب با سایز ماهی دو بار در روز و بر اساس بیومس تغذیه شدند. نتایج نشان داد با افزایش وزن شکارچیان میزان خورده شدن نیز افزایش قابل توجهی یافت. با گذشت زمان میزان خورده شدن افزایش یافت. همچنین هر چه تراکم شکار بالاتر باشد میزان خورده شدن نیز افزایش می یابد. تغذیه شکارچیان نشان داد وجود غذا در محیط پرورشی نقش مهمی در کاهش همجنس خواری دارد.
دستور العمل فنی و توصیه ترویجی:
1- برای پرورش موفقیت آمیز لارو تیلاپیا توصیه می گردد دمای آب حداقل 28 درجه سانتیگراد باشد.
2- تراکم پرورش لاروها با توجه به شرایط پرورش تا10 تا 20 قطعه در لیتر امکان پذیر است.
3- دوره نوری برای پرورش لاروها حداقل 12 ساعت تامین گردد.
4- برای پرورش لاروهای تیلاپیا شوری 8 گرم در لیتر بهترین رشد و بازماندگی را در پی دارد.
5- در دوره لاروی با انجام اقداماتی مانند رقم بندی متوالی، تغذیه مناسب و رعایت تراکم بهینه می توان از بروز پدیده همجنس خواری جلوگیری کرد.
ویزگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی:
مناطق گرم ودارای منابع آبی شیرین و لب شور داخلی