به گزارش روابط عمومی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، دکتر فریدون عوفی، در آغاز این نشست، سخنرانی خود با عنوان نگاهی به روز جهانی پلاستیک (کانون های انباشت پلاستیک در سواحل ایران، تهدید یا فرصت) را ارائه کرد. وی، با اشاره به گزارش برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد، گفت: در جهان سالانه 5 تریلیون کیسه پلاستیکی یکبار مصرف استفاده می شود که این موضوع ممکن است باعث شود تا سال 2050 اقیانوس ها بیشتر از ماهی، حاوی پلاستیک باشند.
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، افزود: در سال 2021 در اجلاس سازمان ملل، دولت های کشورهای عضو متعهد شده اند که چرخه زیست پلاستیک از تولید و حمل و نقل تا ساخت، مصرف و دفع را با هدف پایان دادن به آلودگی پلاستیکی بررسی کنند.
دکتر عوفی، پس از شرح طبقه بندی پساماندهای پلاستیکی ساحلی – دریایی، مهمترین مناطق انباشت پسماندهای پلاستیکی در ناحیه ساحلی جنوب کشور را معرفی کرد.
به گفته این پژوهشگر، بندرماهشهر (خور – خلیج موسی)، بندر هندیجان (خلیج بحرکان) در استان خوزستان، بندر دیلم و گناوه، بنادر دیر – نخیلو، عسلویه (خلیج نایبند) در استان بوشهر، جزایر تنب بزرگ و کوچک، جزایر لاوان و سیری، جزیره ابوموسی، جزیره قشم (خلیج دیرستان)، جزایر لارک و هنگام در استان هرمزگان و خلیج جاسک شرقی و غربی و خلیج گوردیم در استان هرمزگان و سیستان و بلوچستان، مهمترین مناطق انباشت پسماند های پلاستیکی در ناحیه ساحلی جنوب کشور به شمار می روند.
در ادامه دکتر علی مهدی نیا از پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی پژوهشکده علوم دریایی در ارتباط با فراوانی میکروپلاستیک ها در رسوبات فراساحلی خلیج فارس و دریای عمان، مطالبی را عنوان کرد. وی در این سخنرانی، با بیان اینکه هر ساله 8 میلیون تن زباله پلاستیکی به اقیانوس ها راه می یابند، گفت: اکنون این بحران قدیمی در سایه ویروس کرونا شکل جدیدی پیدا کرده و مصرف روزانه ماسک های جراحی و پلاستیک های یکبار مصرف موجب بحران جدید در آلودگی پلاستیکی اقیانوس ها می شود. علاوه بر ماسک و دستکش ها، کیسه ها، ظروف، کارد و چنگال پلاستیکی برای کار ایمن رستوران ها و سایر مشاغل مورد استفاده قرار می گیرد، در نتیجه بدون وجود دستورالعمل های روشن و سیستم های دفع پسماند، اخبار و رسانه ها در سراسر جهان از افزایش مصرف ماسک، دستکش، روکش و سایر موارد محافظت شخصی و پلاستیک های یکبار مصرف در سواحل دریاها و رودخانه ها گزارش می دهند.
وی در ادامه، در مورد تنوع و چگونگی زباله های پلاستیکی، میزان و فرکانس آنها در خلیج فارس و دریای عمان، توضیحاتی را ارائه داد.
سپس دکتر علی نصرالهی، از دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم و فناوری زیستی، در مورد زباله های دریایی و جوامع همراه در خلیج فارس، سخنرانی کرد. وی، زباله های دریایی را شامل هرگونه ماده جامد و پایدار از لحاظ ساختاری دانست که تولید یا فرآوری شده و به صورت تصادفی یا عمدی در سواحل دریا و اقیانوس ها رها می شوند.
دکتر نصرالهی با بیان اینکه عمر متوسط بطری پلاستیکی در دریاها 450 سال تخمین زده می شود، افزود: زباله های ناشی از کشتیرانی، آبزی پروری، صیادی و استحصال نفت و گاز از منابع دریایی و زباله های ناشی از رودخانه ها، جوامع ساحلی، صنعت و کشاورزی از منابع زمینی به شمار می روند.
ماهیت و منشا زباله های شناور، زباله های شناور به عنوان حامل های پراکنش موجودات، ترکیب جوامع رفتینگ روی زباله های شناور و ترکیب گونه های رفتینگ ها، از مهمترین مواردی بود که دکتر نصرالهی آنها را تشریح کرد.
وی، با اشاره به تحقیقات انجام شده در ایستگاه های تحقیقاتی سواحل جنوب کشور، گفت: در تمامی ایستگاه ها حداقل 70 درصد از زباله ها از جنس پلاستیک بود و بیشترین میزان پلاستیک (بیش از 97 درصد) در ایستگاه ضلع جنوب شرقی لارک دیده شد.
در ادامه، دکتر مهدی گلشن، از بخش زیست فناوری موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، در ارتباط با بیسفنول اِی (BPA) و بیومارکرهای هشداردهنده، مطالبی را ارائه کرد.
دکتر گلشن، از ماده ای به نام BPA-بیسفنول A - خبر داد که یک ترکیب آلی است و به طور گسترده برای تولید پلیمرهایی مانند پلی کربنات، اپوکسی، رزین فنولیک و پلی استرها استفاده می شود. اینها موادی برای تولیدات تجاری پلاستیک و پوشش ظروف غذا و نوشیدنی ها هستند.
وی در بخشی از سخنرانی خود، مسیر تولید مثل ماهی را تشریح کرد و افزود: بیسفنول A عملکرد غده های تناسلی در ماهی نر را تعدیل کرده و تحرک و سرعت اسپرم آنها را تحت تاثیر قرار می دهد.
سپس دکتر سید حسین هاشمی، دانشیار دانشگاه شهید بهشتی، با عنوان پیشنهاد چارچوبی برای کنترل و کاهش انتشار پلاستیک ها سخنرانی خود را آغاز کرد.
دکتر هاشمی، پس از تشریح میکروپلاستیک ها، گفت: افزایش سالانه تقاضای پلاستیک در جهان، به دلیل خواص عالی و قیمت مناسب، مقاومت بالای پلاستیک ها در برابر تخریب و عدم بازیافت بخش قابل توجهی از پلاستیک تولیدی در دنیا از جمله دلایلی هستند که ورود مقدار زیادی پلاستیک به محیط را موجب می شوند.
وی با بیان اینکه تولید پلاستیک در جهان، از 1.5 میلیون تن در سال 1950 به 368 میلیون تن در سال 2019 افزایش یافته است، افزود: تولید تجمعی پلاستیک ها در دوره 1950 تا 2017، حدود 9.2 میلیون تن و در دوره 1950 تا 2020 به میزان 34 میلیون تن برآورد می شود که در حال حاضر هیچ چشم انداز روشنی برای کاهش تولید پلاستیک وجود ندارد.
منابع اصلی ورود پلاستیک ها به محیط، منشا پلاستیک ها در محیط، فاضلاب و پلاستیک ها، منابع اصلی میکروپلاستیک ها در فاضلاب، پلاستیک های مصرفی در فرش ماشینی و کمپوست پسماند شهری، از دیگر مواردی بود که وی آنها را تشریح کرد.
کنترل انتشار پلاستیک ها به محیط با توجه به اصول اقتصاد چرخشی، جایگزینی پلاستیک های مقاوم در برابر تخریب با مواد دیگر، تولید محصولات بادوام و قابل بازیافت، کاهش میزان مصرف پلاستیک، جمع آوری پلاستیک های رها شده در محیط، تسریع فرآیند تخریب طبیعی پلاستیک ها از جمله پیشنهاداتی بود که دکتر هاشمی به آنها اشاره کرد.
در پایان، در خصوص مطالب عنوان شده، بین حاضران جلسه، بحث و تبادل نظر صورت گرفت.