به گزارش روابط عمومی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، به مناسبت روز جهانی «آگاهی بخشی برای ضایعات و تلفات غذا»، نشست علمی تخصصی با تاکید بر شیلات و آبزیان با حضور بیش از 125 نفر از متخصصین و پژوهشگران برگزار گردید. مریم میربخش، رئیس بخش زیست فناوری و فرآوری آبزیان موسسه در سخنرانی آغازین، ضمن گرامیداشت روز جهانی آگاهی بخشی برای ضایعات و تلفات غذا، اعلام کرد، شعار این روز در سال ۲۰۲۳ «کاهش هدر رفت و اتلاف مواد غذایی: اقدامی برای تغییر سیستم‌های غذایی» تعیین شده است. طبق آمار فائو، حدود 35 درصد از تولید جهانی آبزیان (صید و آبزی پروری)، هر ساله به صورت ضایعات یا تلفات از چرخه مصرف غذایی انسان خارج می شود. از سوی دیگر گسترش فرآوری آبزیان، منجر به افزایش میزان محصولات جانبی (By -products) شده است که بسته به اندازه، گونه و نوع فرآوری ممکن است تا 70 درصد از ماهی‌های فرآوری شده را تشکیل دهد. البته باید توجه داشت این امر تنها در خصوص آبزیان رخ نمی‌دهد، بلکه ضایعات و تلفاتِ غذا یک چالش جهانی است و از اهداف توسعه پایدار می‌باشد، بطوریکه طبق هدف گذاری انجام شده بایستی تا سال 2030 این مقدار به نصف برسد. در ادامه ایشان اعلام کرد طبق آمار سال نامه آماری سازمان شیلات ایران، در سال 1400 تولید کل آبزیان کشور از محل صید و آبزی پروری جمعاً بیش از یک میلیون و 258 هزار تن بوده است. از این مقدار تولید، بیش 700 هزار تن مربوط به صید از دریا و 556 هزار تن مربوط به تولیدات آبزی پروری است. لذا با احتساب 35 درصد تلفات و ضایعات، در سال 1400 بیش از 440 هزار تن از کل تولید آبزیان کشور از چرخه مصرف انسانی خارج شده است و لذا درصورت بررسی کمی و کیفی این ضایعات و ساماندهی آنها می توان سبب کاهش ضایعات و تلفات و همچنین ایجاد ارزش افزوده از آنها شد. سپس یزدان مرادی، مدیر گروه فرآوری آبزیان، در سخنرانی خود با عنوان « تلفات و ضایعات در زنجیره ارزش آبزیان» در خصوص تعاریف بین المللی و مختلفِ ضایعات و تلفات غذا (Fish waste & loose) مطالبی را ارائه و اعلام کرد راه حل رفع یا کاهش ضایعات غذا از راه حل رفع تلفات غذا متفاوت است. ایشان اشاره کرد، ۱۴درصد از تولیدات غذایی را تلفات و ۱۷ درصد را ضایعات تشکیل می دهند و تلفات از نگاه قابلیت استفاده به انواع: تلفات اجتناب پذیر، تلفات اجتناب پذیر احتمالی و تلفات اجتناب ناپذیر تقسیم بندی می‌شوند در ادامه وی، به بررسی ضایعات و تلفات آبزیان در هر مرحله از زنجیره ارزش آبزیان (صید و برداشت تا مصرف) و اقدامات لازم در هرمرحله برای مدیریت کاهش پرداخت. سید امین اله تقوی، رئیس بخش ارزیابی ذخایر موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، در سخنرانی با عنوان «دامنه ضایعات و تلفات بخش کشاورزی و برنامه عملیاتی کاهش آن» اعلام کرد، تلفات و ضایعات غذایی می‌تواند از دو زاویه مورد بررسی قرار گیرد: تولید ضایعات، با نگرانی های مربوط به محیط زیست و از نقطه نظر غذا، با نگرانی های مربوط به امنیت غذایی که این دو رویکرد معمولاً باعث سر درگمی در تعریف، دامنه و ابعاد تلفات و ضایعات غذایی و در نهایت منجر به عدم شفافیت در داده‌ها و اطلاعات می‌شوند؛ این مساله منجر به حرکت به سمت یکسان سازی تعاریف و روش های اندازه گیری، با هدف بهبود، قابل اطمینان بودن، قابل مقایسه بودن و شفافیت داده ها و اطلاعات در دنیا شده است. تقوی همچنین اثرات ضایعات و تلفات غذایی بر امنیت غذایی، تغذیه و پایداری سیستم های غذایی را تشریح کرد و راه حل های مختلف برای کاهش تلفات مواد غذایی و ضایعات را ارائه داد. در پایان به رسمیت شناختن امنیت غذایی و تغذیه به عنوان یکی از ابعاد اصلی سیستم غذایی پایدار، توسط دولت، بخش خصوصی، جامعه مدنی و کلیه ذینفعان و بازیگران مرتبط و مورد توجه قرار دادن موضوع تلفات و ضایعات غذایی برای بهبود پایداری سیستم های غذایی و نقش آن در امنیت غذایی و تغذیه را مورد تاکید قرار داده و راهکارهای دستیابی به این اهداف را ارائه کردند. در ادامه نشست، صفیاری، مدیر گروه دفتر بهبود کیفیت و بازار آبزیان سازمان شیلات ایران در رابطه با «رویکرد های نوین در بهره برداری از ضایعات آبزیان» سخنرانی کرد. ایشان اعلام کرد: با توجه به این که پیش بینی می‌شود جمعیت جهان تا سال 2050 به ده میلیارد نفر برسد و تولید آبزیان تا سال 2030 به 200 میلیون تن و از آن جهت که صنایع شیلاتی 20درصد مجموع ضایعات صنعت غذا را شامل می‌شود لذا باید رویکردهای نوینی را به یک چالش دیرپا داشت. وی به تشریح رویکردهای نوین بر اساس اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد تا سال 2030، اقتصاد چرخشی و اقتصاد زیستی (Circular Economy and Bioeconomy)، سیاست پسماند صفر (Zero-Waste Concept)، اقتصاد آبی (Blue Economy and Blue Transformation)، تکنولوژی‌های پالایش زیستی و سبز (Biorefinery and Green technologies)، انقلاب صنعتی چهارم و ادغام فناوری های پیشرفته مانند: هوش مصنوعی، رباتیک و اینترنت اشیا در فرآیندهای صنعتی پرداخت و نمونه هایی از فناوری های انقلاب صنعتی چهارم در شیلات را ارائه کرد. شویکلو، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات علوم دامی نیز سخنرانی با موضوع « استخراج پروتئین و پپتیدهای زیست فعال از پسماند های شیلاتی» را ارائه و در خصوص روش های استخراج پروتئین و پپتیدهای زیست فعال از آبزیان به منظور دستیابی به پروتئین هیدولیز (FPH) و پروتئین ایزوله شده (FPI) سخنرانی کرد. در ادامه پژوهش انجام شده در خصوص استفاده از پروتئین هیدرولیز شده ماهی برای خوراک دام و طیور و بررسی تاثیر محصول تولید شده بر روی طیور گوشتی را به عنوان نمونه ای از کاربرد ضایعات آبزیان ارائه کردند. در ادامه نشست ذبیح اله بهمنی عضو هیات علمی پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان سخنرانی با عنوان « تولید آنزیم از ضایعات آبزیان» را ارائه به تشریح انواع روش ها و آنزیم های قابل استخراج از آبزیان پرداخت و استخراج لیپاز از آبزیان را تشریح کرد. در پایان یزدان مرادی، جمعبندی نشست را ارائه و مقرر شد تدوین برنامه جامع مدیریت تلفات و ضایعات آبزیان در کشور، ارزیابی ضایعات و تلفات در مراحل مختلف زنجیره ارزش، آموزش عمومی برای کاهش ضایعات (به خصوص مصرف کنندگان)، آموزش و ترویج اختصاصی راهکار های کاهش ضایعات برای عوامل تولید، صید، توزیع، فرآوری، عرضه، مدیریت پسماند ها و ضایعات آبزیان (اجنتاب پذیر و اجتناب پذیر احتمالی)، بهره برداری اقتصادی و ایجاد ارزش افزوده از اضافات و دور ریز های ناشی از فرآوری_ اقتصاد چرخشی (ضایعات اجتناب ناپذیر) و ارائه پیشنهادات برای اجرایی کردن این اقدامات در سطح وزارت جهاد کشاورزی و تدوین گزارش آینده پژوهی و آینده نگاری نحوه مدیریت تلفات و ضایعات آبزیان و ایجاد ارزش افزوده در دستورکار قرار گیرد.