به گزارش روابط عمومی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، رئیس مؤسسه در نشست خبری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج وزارت جهاد کشاورزی و در مصاحبه با خبرنگار ایانا گفت: اکنون تولید عمده میگو در کشور به‌صورت استخرهای خاکی در واحدهای ۲۰ تا ۴۰ هکتاری با متوسط تولید 5/3 تا چهار تن در هکتار است که در برخی از مزارع مدیریت شده این میزان به ۱۰ تا ۱۱ تن در هکتار می‌رسد. محمد پورکاظمی با بیان اینکه سالانه بیش از۲۰۰ پروژه تحقیقاتی در کشور اجرا می‌شود، افزود: یکی از پروژه‌های مرتبط به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، شیوه پرورش ماهی در قفس است. وی بیان کرد: آمارها نشان می‌دهد سالانه 2/97 میلیون تن آبزی در جهان تولید می‌شود که آبزی‌پروری ۴۴ درصد تولید شیلاتی دنیا را به خود اختصاص داده و ۵۶ درصد تولید جهان مربوط به صید است. رئیس مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور تولیدات شیلاتی ایران را حدود یک میلیون تن در سال عنوان کرد و ادامه داد: از این میزان ۴۴۰ هزار تن مربوط به پرورش آبزیان است. پورکاظمی با بیان اینکه در بخش کشاورزی بالاترین سرعت رشد و تولید را در دنیا آبزی‌پروری دارد، تأکید کرد: به‌دلیل محدودیت منابع صید، اکوسیستم‌ها، اقیانوس‌ها و دریاها روند تولید در صنعت آبزی‌پروری دنیا روزبه‌روز در حال افزایش است. وی با بیان اینکه مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی در سال ۱۳۷۰ مطالعه پرورش ماهی در قفس را آغاز و در سال ۱۳۸۲ سازمان شیلات محققان نروژی را برای این کار دعوت کرد، یادآور شد: برآوردهای آنان نشان داد ایران پتانسیل و ظرفیت حدود ۹۰۰ هزار تن تا یک میلیون تن پرورش ماهی در قفس را دارد. پورکاظمی عنوان کرد: در این روش در رویکرد مهاجرت از آب شیرین به آب‌های ساحلی و دریایی، دیگر نیازی به استخر، پمپاژ و برق نیست و هزینه‌های تولید کاهش می‌یابد. وی مجری متولی پرورش ماهی در قفس را سازمان شیلات ایران عنوان کرد و خاطرنشان ساخت: مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی نیز بسته دانشی تحقیقات، آموزش و ترویج را بر عهده دارد که با کمک محققان، اساتید و اعضای هیأت علمی تدوین کرده است و در سال ۱۳۹۵ مطالعات تحقیاتی آن عملیاتی شد. رئیس مؤسسه تحقیقاتی علوم شیلاتی کشور اضافه کرد: در سیستم دانشگاهی کشور حتی واحد درسی تحت عنوان پرورش ماهی در قفس وجود ندارد و ضروری است رشته‌های شیلات دانشگاه‌ها بازنگری شود؛ زیرا برای توسعه این طرح لازم است در آینده کادر متخصص داشته باشیم. به گفته پورکاظمی، به ناچار ما در هشت کارگاه آموزشی از اساتید و متخصصان کشورهای نروژ، ایتالیا، ترکیه، مالزی و روسیه درخواست همکاری در این باره کرده‌ایم. وی یکی از مسائل مهم در اجرای پرورش ماهی در قفس را مکان یابی قفس‌ها دانست که تاکنون ۱۶ مکان مناسب در دریای خزر شناسایی شده است تا در اعماق بین ۲۰ تا ۱۰۰ متری قرار گیرند؛ زیرا قفس‌ها باید با کمترین آسیب در جریانات آبی (موج‌های با ارتفاع هشت تا ۹ متر دریای خزر و سه تا چهار متر خلیج فارس) جریانات آبی در جهت عقربه‌های ساعت، جذر و مد دریای جنوب، آلودگی‌ها، شکوفایی جلبک‌ها و گونه‌های مهاجم مانند شانه‌دار روبه‌رو شود. وی درباره سازه‌های این نوع قفس‌ها گفت: کشورهای تولیدکننده سازه متعدد هستند؛ اما سازه‌ای که متناسب با اقلیم ما باشند و بتواند جریانات آبی با امواج هشت تا ۹ متری و دمای آب را تحمل کند، مورد توجه ما است به طوری که در دریای شمال کشور قفس‌های قوطه‌ور و در جنوب کشور قوطه‌های شناور را تهیه خواهیم کرد. رئیس مؤسسه تحقیقاتی علوم شیلاتی کشور بیان کرد: به‌طور حتم به‌دلیل تراکم در سیستم‌های آبزی‌پروری هر گونه‌ای که وارد این قفس‌ها شود، با ظهور بیماری‌ها روبه‌رو می‌شویم که در این شرایط تلاش شده از گونه‌های مقاوم به بیماری، دارای شناسنامه، اصلاح نژاد شده و عاری از بیماری استفاده کنیم. پورکاظمی ادامه داد: برای نمونه اکنون تولید قزل‌آلای عاری از بیماری (SPF) با کمک معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری آغاز شده است که هیچ تهدیدی در اکوسیستم ایجاد نخواهد کرد و علاوه بر آن مطالعات اقتصادی آن هم انجام خواهد شد. وی عنوان کرد: اکنون برنامه تولید ۲۰۰هزار تن آبزی از طریق پرورش ماهی در قفس را داریم که در افق ۱۴۰۴ باید به ۴۰۰ هزار تن یعنی تقریباً معادل تولید فعلی آبزی‌پروری کشور برسد که در کنار آن باید بازارهای مصرف آن را نیز شناسایی کنیم. پورکاظمی در بحث صادرات نیز افزود: سازمان شیلات ایران اقدام‌های خوبی در بخش صادرات آبزی به بازارهای روسیه و کشورهای همسایه برای کپور ماهیان و گونه‌های بومی داشته است. وی تأکید کرد: یکی از محوری‌ترین برنامه‌های ما توسعه تولید ۱۰ گونه بومی آبزی کشور در روش پرورش ماهی در قفس است که پایلوت‌های ترویجی اینها از طریق پژوهشکده‌ها ابلاغ شده است و در این برنامه تولید ۱۰۰ هزار بچه‌ماهی از گونه‌های بومی انجام می‌شود. رئیس مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور یادآور شد: ما تلاش می‌کنیم با دعوت اساتید و متخصصان خارجی این دانش فنی را در کشور بومی‌سازی کنیم. پورکاظمی با اشاره به ذخایر ماهیان در دریای خزر و خلیج فارس و احیای آبزیان از طریق روش‌های پرورش ماهی در قفس اضافه کرد: ذخایر ماهیان خاویاری که یک ذخیره مشترک بین پنج کشور حاشیه دریای خزر است، از سه‌هزار تن به کمتر از ۵۰۰ تن رسیده که پایین‌ترین حد آن است. وی با اشاره به ممنوعیت برداشت و صادرات ماهیان خاویاری برای پنج کشور ساحلی دریای خزر خاطرنشان ساخت: طبق توافق بین پنج کشور، هرگونه صید تجاری ممنوع است؛ اما صید برای تحقیقات و بازسازی ذخایر می‌تواند انجام شود. پورکاظمی سن بلوغ ماهیان خاویاری را بالا دانست و اظهار کرد: نخستین سن بلوغ برای ماهی اوزون برون۱۰ سال، تاس‌ماهیان ۱۵ سال و فیل‌ماهیان ۲۰ سال است تا بتوان از خاویار این ماهی‌ها استحصال کرد. به گفته وی، تلاش شده است تا حاشیه امنی برای این‌گونه ماهیان ارزشمند که حداقل ۱۰ سال عمر خود را در محدوده آب‌های کشورهای حاشیه دریای خزر مهاجرت می‌کنند، ایجاد شود. رئیس مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور گفت: تحقیقات نشان می‌دهد که عامل اصلی کاهش ماهیان خاویاری دریای خزر صیدهای غیرمجاز و غیرقابل کنترل است؛ زیرا افراد به‌دلیل نداشتن شغل مناسب ماهیان خاویاری را به‌دلیل گوشتی بودن در وزن‌های بین دو، سه تا پنج کیلوگرم صید می‌کنند. پورکاظمی بیان کرد: برای بازسازی این ذخایر، اکنون گونه فیل‌ماهی در پشت یکی از سدها پرورش داده می‌شود که در مدت یک سال و نیم، وزن این ماهی به سه کیلوگرم رسیده است. وی ادامه داد: مؤسسه تحقیقات بین‌المللی تاس‌ماهیان دریای خزر در قراردادی قرار است برای تولید این‌گونه ماهیان در دریا و پشت سد سفیدرود با ایران همکاری کند.
پورکاظمی عنوان کرد: ایران احیای ماهیان خاویاری را با دو رویکرد صنعت آبزی‌پروری و خطر انقراض در سیستم پرورش ماهی در قفس در دستور کار دارد که حتی می‌توان بانک ژن زنده این گونه‌ها نیز داشته باشیم. وی یادآور شد: در سیستم بازسازی ذخایر بچه ماهیان در وزن سه تا پنج گرم رهاسازی می‌شوند؛ در برخی کشورها از سیستم قفس استفاده می‌کنند که با وزن‌ها یک تا دو کیلوگرم متناسب با شرایط دریای خزر رهاسازی خواهند شد. رئیس مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور تأکید کرد: اکنون برنامه مطالعه تولید گونه‌های ارزشمند دریای خزر در سیستم پرورش ماهی در قفس ازجمله فیل‌ماهی خاویاری، ماهی آزاد و قزل‌آلا در دریای خزر و ماهی سیباس، سیبرین و شانک در دریای جنوب کشور را در دستور کار داریم. پورکاظمی درباره ماهی بومی شانک افزود: طی چند سال موفق به کسب دانش بیوتکنیک تکثیر شانک شدیم به‌طوری که در سال ۹۵ حدود ۲۰۰ هزار عدد بچه ماهی شانک را تولید کردیم و طی قراردادی در اختیار بخش خصوصی قرار دادیم. وی اضافه کرد: به تدریج به‌دنبال این هستیم گونه‌های بومی خود را جایگزین گونه‌های تجاری کنیم که شرط نخست آن در نظر گرفتن مباحث اقتصادی، سرعت رشد تولید و مقاوم بودن به بیماری است. پورکاظمی درباره آلودگی دریای خزر و اثر آن بر آبزیان خاطرنشان ساخت: خوشبختانه میزان آلودگی دریای خزر در حدی نیست که سلامت انسان را برای مصارف ماهی و آبزیان محدود کند. به گفته وی، گرچه برخی نقاط حساس آلاینده‌هایی وجود دارد، اما این براساس سیکل آلودگی که ابتدا باید در رسوبات و موجوداتی همچون صدف و خرچنگ بعد در ماهیان ریز و ماهیان درشت و سپس در کبد و جگر ماهی و از طریق گردش خون در کلیه به گوشت و خاویار رسوخ کند. رئیس مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور اظهار کرد: مطالعاتی که در گذشته انجام شد، از آلودگی اندام‌های داخلی برخی از ماهیان درشت با سن ۳۰ تا ۴۰ ساله که به‌طور عمده ماهیان خاویاری بودند، حکایت داشت که البته این آلودگی در گوشت و خاوریار آنها دیده نشد. پورکاظمی همچنین گفت: در سال‌های اخیر هیچ گونه آلودگی در ماهیان خزری دیده نشده است. وی به مردم اطمینان داد که مصرف ماهی دریای خزر هیچ‌گونه تهدیدی برای سلامتی مردم ندارد. پورکاظمی بیان کرد: مصرف سرانه آبزیان در ایران سالانه ۱۰ کیلوگرم و در کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته بیش از ۲۳ کیلوگرم است که نشان می دهد ما نصف آنها مصرف آبزیان داریم. وی در زمینه تولید میگو نیز عنوان کرد: اکنون تولید عمده میگو در کشور به‌صورت استخرهای خاکی در واحدهای ۲۰ تا ۴۰ هکتاری با متوسط تولید ۳,۵ تا ۴ تن در هکتار است که در برخی از مزارع مدیریت شده این میزان به ۱۰ تا ۱۱ تن در هکتار می‌رسد. رئیس مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور تولید میگو در سال ۹۳ را حدود ۲۲ هزار تن عنوان کرد و افزود: این میزان در سال ۹۴ به‌علت بروز بیماری لکه‌سفید شش تا هفت هزار تن کاهش یافت، اما در سال ۹۵ با کارگاه‌های آموزش و مراقبت‌های صورت‌گرفته و تلاش سازمان شیلات، سازمان دامپزشکی و مجموعه تحقیقات این بیماری کنترل شد. پورکاظمی تأکید کرد: مطالعات نشان می‌دهد که بیماری لکه‌سفید در صورت مدیریت می‌تواند کمترین خسارت را داشته باشد، به‌طوری‌که تلاش داریم در کنار این بیماری مدیریت تولید داشته باشیم و امسال برنامه ترویج تولید میگو را در کنار بیماری در استان بوشهر به‌عنوان پایلوت در ۱۰۰ هکتار اجرایی می‌کنیم. وی با بیان اینکه در سال ۹۵ تولید میگوی کشور به ۲۳ تا ۲۴ هزار تن رسید، پیش‌بینی کرد که در سال ۹۶ رقم تولید این آبزی به ۳۰ هزار تن برسد.پورکاظمی ادامه داد: همچنین در طرحی آزمایشی، برنامه داریم به جای تولید تراکمی در استخرهای خاکی که به‌طور معمول ۲۵ عدد در هر مترمربع بچه‌میگو رهاسازی می‌شود از استخرهای بتنی در شرایط متراکم ۲۵۰ تا ۳۰۰ عدد بچه‌میگو در هر مترمربع استفاده شود. به گفته وی، در این روش آب چرخشی که مدام از دریا پمپاژ شود نیاز نداریم، بلکه آبی که یکبار منتقل می‌شود در همان مکان عملیات پرورش، فیلتر و بازگردش می‌شود که این دستاورد در این مرحله ما را به ۲۰ تن تولید در هکتار می‌رساند. رئیس مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی اضافه کرد: یکی دیگر از دانش‌های بومی موفق در تولید میگو، شیوه‌ای است که در آن نیاز به آب دریا نیست که اکنون در حال بومی‌سازی آن هستیم. پورکاظمی یادآور شد: در این روش انتقال آب با تانکر انجام می‌شود که گونه‌های پرورشی تحمل پذیری بالایی دارند؛ بنابراین تولید را می‌تواند به ۳۰ تا۴۰ تن در هکتار برساند که این روش جزو مشاغل خانگی و مولد به‌شمار می‌رود. وی از تدوین سند تولید آبزی‌پروری در ذخایر آب کشاورزی خبر داد و اظهار کرد: در حال تدوین سندی هستیم که از امکانات ذخایر آب بخش کشاورزی در استان‌ها بهره‌مند شویم و پس از آن آب به اراضی کشاورزی رهاسازی می‌شود که می‌توان از ظرفیت کشت و صنعت‌ها در مناطق مختلف بهره‌مند شد که اکنون در دنیا از این الگوها استفاده می‌شود.